Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013

Ο φαντασιακός ανασχηματισμός της εθνικής υπερηφάνειας Του Ιάσονα Χανδρινού

Ο φαντασιακός ανασχηματισμός της εθνικής υπερηφάνειας

Posted on 28 Οκτωβρίου, 2013 9:22 πμ από 



Χρόνος
Αναδημοσίευση από το Εκτός Γραμμής
Του Ιάσονα Χανδρινού
Η σχολική ιστορία στον καιρό της κρίσης
Οι διαμάχες γύρω από τα ιστορικά εγχειρίδια εντάσσονται στους συμβολικούς πολέμους που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1990, ως αποτέλεσμα μιας νέας συνολικής επαναδιαπραγμάτευσης του εκπαιδευτικού προϊόντος σε παγκόσμια κλίμακα και της ανάγκης σύγκλισης των «εθνικών» ιστοριών με τα αιτήματα της οικουμενικής γνώσης.
Είναι μάλλον κοινότοπο να υπενθυμίσουμε πως ένα διδακτικό βιβλίο ιστορίας σπάνια γίνεται όχημα νεωτερικών ή εκσυγχρονιστικών αντιλήψεων. Παραμένει κατά βάση ένας de facto αγωγός μετάδοσης μιας κυρίαρχης «εθνικής» ιδεολογίας, των δομών σκέψης που κυριαρχούν στη μακρά διάρκεια, των δομών που γεννά η ανάγκη αποτελεσματικότερου κοινωνικού ελέγχου στους πολίτες μιας χώρας. Το μοιραίο αντικαθρέφτισμα της κυρίαρχης ιστορικής κουλτούρας στους αξιολογικούς κώδικες του παρελθόντος ανάγει τη συγγραφή νέων εγχειριδίων σε μείζον ιδεολογικό διακύβευμα, με αναπόφευκτους πολιτικούς κραδασμούς.
Όπως κάθε γραπτή πηγή, το σχολικό εγχειρίδιο ιστορίας αποτελεί μια ατελή αναπαράσταση του πραγματικού. Για να συμπληρωθεί το «πραγματικό» στο μυαλό ενός μαθητή –όπως και οποιουδήποτε διαβάζει ιστορικά κείμενα–, πρέπει να συμπληρωθεί με τη δική του εμπειρική ή ιδεολογική αντίληψη.2 Όταν στις μέρες μας προσδιορίζουμε τη φαντασία ως πρωταρχικό μέσο σύνθεσης του ορίζοντα παρόντος-παρελθόντος, πρέπει να παραδεχτούμε μια άβολη αλήθεια: σε έναν κόσμο ραγδαίου πολλαπλασιασμού των μορφών έκθεσης σε πλήθος πληροφοριών, το σχολείο αποτελεί μόνο μία (σε πολλές περιπτώσεις την τελευταία) από πολλές επιλογές διαμόρφωσης προσωπικής αντίληψης ενός μαθητή για τον κόσμο και την κοινωνία. Γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες πως «η ανάπτυξη της ιστορικής κατανόησης δεν ανάγεται αποκλειστικά στις διεργασίες της νοητικής και συναισθηματικής ωρίμανσης, αλλά συναρτάται με το φάσμα των εμπειριών και ειδικότερα με την ποσότητα, την ποιότητα και τον ρυθμό των ερεθισμάτων που δέχεται ο μαθητής».3
Η παιδαγωγική επιστήμη έχει καταλήξει πως στην ηλικία των 12 έχει ήδη συντελεστεί η διαδικασία μετάβασης ενός εγκεφάλου από την περιγραφική στην ερμηνευτική σκέψη. Ήδη στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου ο μαθητής δεν είναι παθητικός δέκτης μιας «κλειστής» και αδιαμφισβήτητης γνώσης. Είναι σε θέση να κατανοεί, να συμφωνεί, να αμφιβάλλει, να συγκρίνει, να αποκωδικοποιεί, να ψάχνει μόνος του την «αλήθεια» πληκτρολογώντας λέξεις-κλειδί στο Google και στη Wikipedia. Είναι ενεργά εμπλεκόμενος στη μαθησιακή διαδικασία, εντός και εκτός της σχολικής αίθουσας. Το διαδίκτυο, η τηλεόραση, οι εφημερίδες προσπορίζουν γνώσεις πολύ πιο άμεσες και πολύ πιο ελκυστικές από τη σχολική τάξη.
Δικαίωση της αυταρχικής διακυβέρνησης Μεταξά
Στο θέμα μας: Το νέο εκπαιδευτικό βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου (συγγραφική ομάδα: Ιωάννης Κολιόπουλος, Αθανάσιος Καλλιανιώτης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Χαράλαμπος Μηναόγλου) έχει συγκεντρώσει το τελευταίο διάστημα –δικαιολογημένα– έντονες αντιδράσεις και κριτικές, φτάνοντας μέχρι επερώτηση στο κοινοβούλιο από βουλευτές του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Το βιβλίο ανήκει στο πρότυπο της «εθνοκεντρικής-εθνικιστικής ιστορίας», μιας ολόκληρης σχολής η οποία βασίζεται στην ανάγκη να διδαχθούν οι μαθητές τη μεγάλη αφήγηση, τα γεγονότα, τις χρονολογίες και τα πρόσωπα, παραμένοντας πιστή στην υποχρέωση του σχολείου να διαμορφώνει «εθνική» συνείδηση. Το νέο εγχειρίδιο ιστορίας είναι μια εμπλουτισμένη εκδοχή αυτού του μοντέλου με βάση το οποίο διαπαιδαγωγήθηκαν γενιές επί γενεών Ελλήνων μαθητών. Το βιβλίο, υποτίθεται, διατρέχει –σύμφωνα με τον ξεκάθαρα ψευδεπίγραφο τίτλο του– την παγκόσμια ιστορία από τα τέλη του 15ου αιώνα έως τις μέρες μας, στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα καθαρόαιμο κήρυγμα πατριδογνωσίας που αντλεί από τις πιο απαρχαιωμένες μεθόδους καλλιέργειας «εθνικής συνείδησης». Το 1/3 της έκτασης (75 από τις 224 σελίδες) είναι αφιερωμένο στην Ελληνική Επανάσταση, κατατετμημένη σε πλήθος υποκεφαλαίων για τον Μάρκο Μπότσαρη, τον Κανάρη, την εκστρατεία του Δράμαλη, τον Ιμπραήμ, τις πολιορκίες του Μεσολογγίου (χωριστά) κ.λπ. κ.λπ. Ο ελληνικός 19ος αιώνας –χρονικός πυρήνας της νεότερης ιστορίας– καλύπτει μόλις 13 (sic) σελίδες στις οποίες οι μεγάλες διαδικασίες οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης είναι αισθητά απούσες, οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις στριμώχνονται σε μόλις 10 γραμμές και πάντοτε στο ταπεινό περιθώριο που αφήνουν οι μεγάλες αλυτρωτικές επαναστάσεις και η σταδιακή συνοριακή επέκταση. Με τρόπο ομαλό, ακολουθεί το συνηθισμένο πανόραμα εθνικών αγώνων και άφθαστων πολεμικών ηρωισμών σε Μακεδονικό Αγώνα, Βαλκανικούς Πολέμους, Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και Μικρά Ασία, και τελικά προσγειωνόμαστε στη Δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, το ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία του βιβλίου.
Λίγοι επισήμαναν πως δεν αφιερώνεται ειδικό κεφάλαιο στην 4η Αυγούστου (ούτε το καθεστώς ονοματίζεται ως τέτοιο), οι συγγραφείς εντάσσουν την περίοδο 1936-1940 στην ενότητα που λέγεται «Μεσοπόλεμος». Η λέξη δικτατορία πράγματι αναφέρεται ρητά και μάλιστα εξηγείται στο γλωσσάρι που υπάρχει στο κάτω μέρος κάθε σελίδας ως «Πολίτευμα όπου η εξουσία ασκείται απολυταρχικά από ένα πρόσωπο ή ομάδα ατόμων που έχουν επικρατήσει με τη βία». Επιλογή σκόπιμη, που εξισορροπεί αφενός την έλλειψη εξηγήσεων γύρω από το είδος και τις μορφές της βίας που άσκησε ο Μεταξάς, αφετέρου την εντύπωση που αφήνει η –εξαιρετικά ενδιαφέρουσα– επισήμανση στην προτελευταία παράγραφο πως «στη χώρα επικρατούσε κοινωνική αναταραχή που εκφραζόταν με πορείες, διαδηλώσεις και απεργίες» (σ. 201). Για ένα βιβλίο που αγνοεί με επιδεικτικό τρόπο τον όρο κοινωνία, μοιάζει συγκινητικό το ενδιαφέρον να διαλευκανθούν οι ειδικές «κοινωνικές» συνθήκες κάτω από τις οποίες ανήλθε στην εξουσία ο Μεταξάς. Ούτε το χρονικό σημείο ούτε οι λέξεις είναι τυχαίες. Τα κοινωνικά φαινόμενα (τα οποία πράγματι κατέληξαν στη Δικτατορία του Μεταξά), σε μια από τις αδιαμφισβήτητες τομές της νεότερης ελληνικής ιστορίας, λειτουργούν εδώ ως τσιμέντο ταχείας πήξεως στα κενά που αρχίζει να εμφανίζει το εθνοπρεπές σχήμα της συνέχειας.
Σαλπάροντας από το 1923, μεθοριακό σύνορο της περιοχής των άσπιλων και αμόλυντων εθνικών αγώνων, με προορισμό τα ναρκοπέδια της συλλογικής μνήμης που λέγονται «Μεσοπόλεμος» και «Δεκαετία 1940-1950», το όχημα της εθνικής υπερηφάνειας αρχίζει να μένει από καύσιμα. Στο δύσβατο για τη σχολική ιστορία έδαφος που σχηματίζουν οι προσχώσεις μεγάλων οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών, το παραδοσιακό αφηγηματικό κομπολόι συντεθειμένο από εθνικούς ήρωες, πολεμικές δάφνες και φωτισμένους ηγέτες καταλήγει διάτρητο και ελλειμματικό. Εξαντλώντας τα όριά του, το αφήγημα καταστρατηγεί αναγκαστικά τη θεμελιώδη τομή παρόν/παρελθόν και επιστρατεύει νοηματικά σχήματα της επικαιρότητας: οι «πορείες», οι «απεργίες» και οι «διαδηλώσεις» δεν είναι έννοιες κλεισμένες στο χθες, είναι λέξεις επικίνδυνα οικείες σε ένα δωδεκάχρονο Ελληνόπουλο εν έτει 2013 και η χρήση τους –σκόπιμα– δεν ερμηνεύει την επικράτηση της αυταρχικής διακυβέρνησης του Μεταξά. Τη δικαιώνει αναδρομικά και διαχρονικά. Να θεωρήσουμε τον συνδυασμό της μικρής φωτογραφίας του δικτάτορα με την ίδιου μεγέθους φωτογραφία του πατέρα της αβασίλευτης δημοκρατίας Αλέξανδρου Παπαναστασίου στο χρονολόγιο της σελίδας 203, ως εικονιστική αντιπαραβολή των δύο «ακραίων» πολιτικών μορφών πολιτικής που συγκρούστηκαν στον Μεσοπόλεμο; Και αν ναι, πρόκειται για εικαστική ιστοριογραφική καινοτομία ή για έμμεση νομιμοποίηση του φασισμού ως μια «πολιτικής» επιλογής ανάμεσα σε πολλές;
Πουθενά η λέξη αντάρτης ή αντάρτικο
Φτάνουμε στην παραδοσιακά συγκρουσιακή ενότητα Αλβανικό Έπος-Γερμανική Επίθεση-Κατοχή και Αντίσταση-Εμφύλιος. Το κεφάλαιο 9 επιγράφεται «Μια δεκαετία αγώνων και θυσιών για την ελευθερία» και φιλοδοξεί να χωρέσει σε μία μόνο σελίδα την Κατοχή, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο Πόλεμο. Η δεκαετία 1940-1950 είναι μια περίοδος ασύγκριτη με οποιαδήποτε άλλη στη νεότερη ελληνική ιστορία, σε ό,τι αφορά επιστημονικές έρευνες, βιβλιογραφικό όγκο, ακαδημαϊκές διαμάχες και δημόσιες αντιπαραθέσεις. Είναι μια μεγάλη δεξαμενή ιστορικών προβληματισμών και συλλογικής μνήμης η οποία τα τελευταία χρόνια διαχέεται ορμητικά στην ελληνική επικαιρότητα τροφοδοτώντας έντονα τον Τύπο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη συνθηματολογία των κομμάτων, τα τηλεοπτικά πάνελ, τα γκράφιτι στους δρόμους της Αθήνας, την προπαγάνδα της Χρυσής Αυγής (και στα σχολεία), συγκρουσιακές συζητήσεις παππούδων, γονέων και γειτόνων κ.ο.κ. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει στην εγκύκλιο παιδεία των Ελλήνων μαθητών. Λάμπει διά της απουσίας της από τη σχολική ύλη όλων των βαθμίδων με αποτέλεσμα ακόμα και φοιτητές της Φιλοσοφικής να δυσκολεύονται να προσδιορίσουν τι ακριβώς έγινε στην Ελλάδα ανάμεσα στο 1941 και το 1949, μονολογώντας και στον εαυτό τους «μα δεν ήταν στην ύλη αυτά!».
Το βιβλίο δεν υπερασπίζεται τον μαθητή απέναντι στην άγνοια, τη σύγχυση και την ιστορική αμετροέπεια στην οποία είναι με ποικίλους τρόπους εκτεθειμένος. Στο βιβλίο, η Αντίσταση εξαντλείται στα τέσσερα εδάφη ελάχιστης κοινής αποδοχής: Μανώλης Γλέζος, Απόστολος Σάντας, Γοργοπόταμος και γερμανικά αντίποινα. Μετά βίας 13 γραμμές κειμένου. Τέλος! Πουθενά μια τάξη μεγέθους. Πουθενά δεν αναφέρεται πως στην Κατοχή χάθηκαν 150.000 Έλληνες –εκ των οποίων οι μισοί ήταν Εβραίοι που χάθηκαν στα γερμανικά στρατόπεδα–, ενώ μαθαίνουμε πως η μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση και ταυτόχρονα ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά και κοινωνικά κινήματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, το Ε.Α.Μ., ήταν δημιούργημα της «ηθικής και υλικής υποστήριξης της Βρετανίας» (σ. 213)! Πουθενά οι λέξεις αντάρτης ή αντάρτικο (ούτε και φωτογραφίες ανταρτών), πουθενά εικόνες Ελλήνων αντιστασιακών. Ο μαθητής της ΣΤ΄ Δημοτικού, έξοχα ενημερωμένος στο τέλος της χρονιάς για όλες τις μάχες της Ελληνικής Επανάστασης και άσος στο who is who των αγωνιστών του ’21, δεν θα συναντήσει πουθενά στο βιβλίο πρόσωπα αντίστοιχων αγωνιστών της Κατοχής. Το, κατά τα άλλα πλούσιο σε εικονογράφηση και προσωπογραφίες, βιβλίο δεν παραθέτει κανένα πορτρέτο από την Αντίσταση. Ο Άρης Βελουχιώτης, ο Ναπολέων Ζέρβας, ο Δημήτριος Ψαρρός, η Λέλα Καραγιάννη, ο Ιωάννης Τσιγάντες, ο Κώστας Περρίκος και τόσοι άλλοι επώνυμοι πρωταγωνιστές θυσιάζονται ομαδικά στην απρόσωπη, απολίτικη και ανώδυνη –αγγλιστί: dumb, deaf and blind– εκδοχή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα (Ειρωνεία της (σχολικής) ιστορίας: στη σελίδα 217 τα παιδιά ερωτώνται ποια υπήρξε η έκταση της Αντίστασης των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου!).
Ο Εμφύλιος Πόλεμος ξορκίζεται λυρικά και μεταφυσικά ως «αδελφοκτονία» και μία εκτός τόπου και χρόνου αναφορά στο «Κ.Κ.Ε.» στο γλωσσάρι που επεξηγεί (από το πουθενά) τον όρο «Δημοκρατικός Στρατός» δεν αρκεί να σώσει ούτε τα προσχήματα. Οι προσεκτικοί θα παρατηρήσουν επίσης πως στη σελίδα 212 ένας ολοσέλιδος Γεώργιος Παπανδρέου υψώνει τη σημαία στην Ακρόπολη στις 18 Οκτωβρίου 1944. Είναι μια εμβληματική φωτογραφία, η οποία επισφραγίζει την υπόρρητη ιδεολογική ταυτότητα του βιβλίου. Πρόκειται για την «επίσημη» εκδοχή της ιστορικής πραγματικότητας, όπως κατασκευάστηκε και μας κληροδοτήθηκε από τους νικητές του Εμφυλίου και τους πολιτικούς τους επιγόνους: η σημαία του Παπανδρέου είναι το νήμα που κόπηκε κάπου στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας, και ξαναπιάστηκε από τους επαγγελματίες πολιτικούς, περίπου τις μέρες που έφευγαν οι Γερμανοί. Όσα διεμείφθησαν από το 1941 έως το 1945 και αργότερα, ανάμεσα στο 1946 και το 1949, δεν ήταν η αποφασιστική στιγμή για το κοινωνικό και πολιτικό μέλλον της χώρας αλλά ένα ατύχημα, μια εμπλοκή της ιστορίας. Έπειτα, έζησαν όλοι καλά κι εμείς καλύτερα. Αυτή είναι η αυτοεικόνα της Ελληνικής Δημοκρατίας για την πρόσφατη ιστορία και με αυτή διαπαιδαγωγείται η νέα γενιά των πολιτών της.
Ιδεολογικοποίηση ιστορικών γεγονότων
Όσοι χρεώνουν στο βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού παιδαγωγική ανεπάρκεια είναι εκτός θέματος. Οι συντάκτες του βιβλίου επιχειρούν συνειδητά να ιδεολογικοποιήσουν ευαίσθητα ιστορικά γεγονότα και φαινόμενα, συμπλέκοντας τα κβάντα ιστορικής γνώσης που προσφέρονται στους αυριανούς πολίτες με μια κυρίαρχη πολιτική ατζέντα. Είναι το χειρότερο είδος κομματικού παρεμβατισμού με ανυπολόγιστες συνέπειες σε μια κοινωνία πολωμένη, διχασμένη, η οποία βυθίζεται καθημερινά σε σύγχυση.
Ας προτρέξουμε το βασικό μας συμπέρασμα. Η περίοδος της οικονομικής κρίσης και των ραγδαίων πολιτικών ανακατατάξεων τις οποίες βιώνουμε, είναι ταυτόχρονα –για να δανειστούμε μια προσφιλή έκφραση του Πιερ Νορά– εποχή έκρηξης και κατακερματισμού της ιστορίας. Όταν αντιμετωπίζεις ένα ζοφερό μέλλον ζώντας σε ένα οδυνηρό παρόν, το παρελθόν μετατρέπεται σε ιδεατό πλαίσιο ασφάλειας και μοιραία εξιδανικεύεται. Το ζοφερό αυτό μέλλον είναι, είτε θέλουμε είτε όχι, το έδαφος όπου θα καρπίσει η εκπαίδευση της σημερινής νεολαίας. Οι πληροφορίες, οι εντυπώσεις και τα ερεθίσματα που αποκομίζει ο μαθητής για την ιστορία της χώρας του τελειώνοντας το δημοτικό δεν θα υποστασιοποιηθούν στο παρόν της εκμάθησης αλλά στο μέλλον μιας ενδεχόμενης έκφρασης ή αξιοποίησής τους. Θα κρυσταλλωθούν αργά και σταδιακά σε ιζήματα γνώσης λανθάνοντας ως σταθερές –μικρές ή μεγάλες– στη νοητική του συγκρότηση, μέχρι να εκβάλουν σε πολιτικές και κοινωνικές αντιλήψεις μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, έχοντας διανύσει μια δαιδαλώδη διαδρομή μέσα από προσωπικά διαβάσματα, αναζητήσεις, απωθήσεις, ανακλήσεις, αδράνειες και την άδηλη ενημέρωση των Μ.Μ.Ε. και του Τύπου. Η ποιότητα της σχολικής διδασκαλίας της ιστορίας δεν κρίνεται ποτέ την ώρα του μαθήματος. Κρίνεται πάντοτε αναδρομικά, γι’ αυτό και την επικαλούμαστε καθυστερημένα. Συνήθως χρόνια αργότερα, μαζί με το σοκ των στατιστικών, πως στον 21ο αιώνα, οι πολιτικά σκεπτόμενοι και ευαίσθητοι πολίτες αυτής της χώρας παραμένουν ένα λιλιπούτειο νησάκι στο κέντρο μιας ρηχής εθνικοπατριωτικής λιμνοθάλασσας.
Ακόμα κι οι λιγότερο σχετικοί με την ακαδημαϊκή ή τη δημόσια εκδοχή της ιστορίας (ας μείνουμε πιστοί στην παραδοσιακή αντίστιξη) αντιλαμβάνονται πως ο εξακολουθητικός φαντασιακός ανασχηματισμός του ιστορικού παρελθόντος –τον οποίο περιγράψαμε πιο πάνω– δεν είναι ένας απλός δυσλειτουργικός εκπαιδευτικός μηχανισμός, αλλά ο βασικότερος παράγοντας ισχυροποίησης της συντηρητικής σκέψης στη χώρα.4 Εδώ και λίγα χρόνια, ο εθνοκεντρισμός που καλλιεργεί μονοπωλιακά το χωράφι της ελληνικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δεν γεννά πλέον χαριτωμένα μαργαριτάρια και σολοικισμούς αλλά αφιονισμένους συνωμοσιολόγους, παγιδευμένους σε σχηματικές ερμηνείες, με ένστικτα αντικοινοβουλευτικά και αντιστάσεις μειωμένες μπρος στη γοητεία του πολιτικού μηδενισμού.
Η ιστορία –της σχολικής συμπεριλαμβανομένης– αξίζει να βρίσκεται σε ανώτερο επίπεδο, σε σχέση με τις άλλες ιστορικές, παραϊστορικές και ψευδοϊστορικές αφηγήσεις που κατακλύζουν τον δημόσιο λόγο στο σήμερα. Ο παρεμβατικός ρόλος του ιστορικού αποκτά νόημα, μορφή και περιεχόμενο. Κανείς (μας) δεν μπορεί να διανοηθεί πως οι ιστορικές (μας) έρευνες θα συνεχίσουν να εξαντλούνται σε διατριβές, σεμινάρια, συμπόσια και workshops κεκλεισμένων των θυρών. Αυτό εδώ το κείμενο επικοινωνεί με εκατοντάδες άλλα, τα οποία γράφονται τον τελευταίο καιρό από ιστορικούς και τα οποία δεν αφορούν ακαδημαϊκές υποχρεώσεις ή επιστημονικές αναζητήσεις, αλλά συμπυκνώνουν αγωνίες για την τύχη όσων μάθαμε και εκτιμήσαμε στα πανεπιστημιακά έδρανα, και ηλεκτρίζουν ακόμα τα μυαλά, τα χέρια και τα πληκτρολόγιά μας. Τέτοια κείμενα πιθανόν επιβεβαιώνουν πως η ιστορία αφορά άμεσα και έντονα όλη την ελληνική κοινωνία, γεννώντας σεισμικές αλλαγές μπροστά στις οποίες κανείς μας δεν έχει ούτε το δικαίωμα ούτε την πολυτέλεια να κλείνει τα μάτια.

Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 2013

Κυριακή, 24

'Eφυγε ο Costanzo Preve













 Ο τίτλος του βιβλίου (δηλ Ασίγαστο Πάθος) ανάγεται σε μία έννοια που επεξεργάστηκε ο Λούκατς μετά το 1956, την ένοια του καπιταλισμού ως "ασίγαστου πάθους" ( ο τίτλος του βιβλίου ήταν La passione durevole, δηλαδή το πάθος που διαρκεί, που αντέχει στο χρόνο), ενός πάθους δηλαδή που διαρκεί και μπορεί να αντισταθεί στη διεστραμμένη διαλεκτική ανάμεσα στον εξτρεμισμό και την αποστράτευση...η μετατροπή του αντικαπιταλισμού απο στιγμαία έξαρση σε ασίγαστο πάθος αποτελεί μαζικό ιστορικό ζητούμενο του 20ου αιώνα... Το εργατικό κίνημα, όπως λέει ο Λούκατς, είναι καταδικασμένο σε μια νέα αρχή. Σε αυτήν εδώ την έκφραση συνοψίζεται ουσιαστικά ολόκληρο το σημερινό μας πρόβλημα. Ο αντικαπιταλισμός, ως ασίγαστο πάθος, δεν μπορεί να αναπτυχθεί στην περιορισμένη, ψυχολογίστικη βάση της ηθικής αγανάκτησης κατά των αδικιών του καπιταλισμού, η ακόμη περισσότερο να στηριχτεί στη φορμαλιστική διδασκαλία των παλιών τυποποιημένων και κωδικοποιημένων σχημάτων του μαρξισμού η του λενινισμού. Ο αντικαπιταλισμός ως ασίγαστο πάθος πρέπει να αναπτυχθεί στην ισχυρή και δομική βάση νέων μορφών πραγματικής δημοκρατίας και επομένως στη βάση νέων οργανωτικών μορφών του κομμουνιστικού κινήματος. Αυτές οι νέες οργανωτικές μορφές δεν είναι σήμερα επαρκώς ορατές. Ενα βιβλίο όμως...δεν μπορεί με κανένα τρόπο να υποδείξει το δρόμο. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να παρουσιάσει κατά τρόπο ανοιχτό μια σειρά υποθέσεις και θέσεις προς συζήτηση..

Κοστάντσο Πρέβε-Το Ασίγαστο Πάθος, πρώτη έκδοση (1992), εκδόσεις Σταχυ, σελ 50-52.





Έφυγε το σάββατο το πρωί ο Κοστάντσο Πρέβε.

Ο Κοστάντσο Πρέβε (Βαλέντσα 1943-Τορίνο 2013), σπούδασε πολιτικές επιστήμες, φιλοσοφία και νεοελληνικά στα πανεπιστήμια του Τορίνο, του Παρισιού και της Αθήνας.

Ήταν καθηγητής και συγγραφέας πολλών τόμων και δοκιμίων με φιλοσοφικό αντικείμενο, που έχουν δημοσιευθεί στην Ιταλία και άλλες χώρες. Έζησε και εργάστηκε στο Τορίνο (Ιταλία). Για τις εκδόσεις Bollati Boringhieri έγραψε την εισαγωγή της νέας δίτομης έκδοσης του έργου του Gunther Anders/ Γκύντερ Άντερς Ο άνθρωπος είναι ξεπερασμένος, και το δοκίμιο Ο ανεπίκαιρος Μαρξ, σε μεγάλο βαθμό συμπληρωματική στο παρόν έργο. Συμμετείχε απο νωρίς ενεργά στο Κομμουνιστικό κίνημα. Μετά την κατάρρευση του υπαρκτού έγραψε μια σειρά έργων για την κριτική και ανάπτυξη του Μαρξισμού και την ιστορική αποτίμηση του Κομμουνιστικού κινήματος. Εργα που χαρακτηρίστικαν απο πολλούς αιρετικά και σίγουρα θα μπορούσε κανείς-και εμείς- να διαφωνήσει με πολλά απο αυτά που υποστήριζαν. Όμως κανείς δεν θα μπορούσε εύκολα να αρνηθεί το ότι άνοιξαν δρόμους συζήτησης και αναζήτησης, ιδιαίτερα στα  χρόνια μετά την κατάρρευση. Στην Ελλάδα έγινε γνωστός με το έργο Το ασίγαστο πάθος, ένα έργο σημείο αναφοράς για την εποχή, που γνώρισε πολλούς φίλους και αντιπάλους και αξίζει σήμερα να αξιολογηθεί ξανά-και για εκείνα τα σημεία του που αποδείχθηκαν λανθασμένα.

Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα έργα του Το ασίγαστο πάθος (εκδ. Πιρόγα 2009), Καιροί αναζήτησης (Στάχυ, 1998), Το εθνικό ζήτημα στο κατώφλι του 21ου αιώνα (Στάχυ 1993), Το λυκόφως των κοινωνικών θεών (Στάχυ, 1994), Κριτική ιστορία του Μαρξισμού (ΚΨΜ 2007)

Νοεμβρίου 2013

 

Κ.Πρέβε: “Η Αυτοκρατορία δεν ανοίγει μια νέα φάση στην κριτική σκέψη αλλά, αντίθετα, την κλείνει”

Κ.Πρέβε: “Η Αυτοκρατορία δεν ανοίγει μια νέα φάση στην κριτική σκέψη αλλά, αντίθετα, την κλείνει”

Στη μνήμη του Costanzo Preve
Μια κριτική στην “Αυτοκρατορία” των Α. Νέγκρι και Μ. Χαρντ.
Συνέντευξη του Κ. Πρέβε στην εφημερίδα Προλεταριακή Σημαία.
ΠΣ: Η Αυτοκρατορία των Νέγκρι και Χαρτ εμφανίζεται σε μια εποχή που έχουν τεθεί μια σειρά θεωρητικά και πολιτικά ζητήματα όπως αυτά της εθνικής κυριαρχίας, του έθνους-κράτους, της μετεξέλιξης του ιμπεριαλισμού, της παγκοσμιοποίησης κ.λπ. Πώς συνεισφέρει το συγκεκριμένο βιβλίο σ’ αυτόν τον προβληματισμό και ποιες τάσεις ή απόψεις ενισχύει;
Κοστάντζο Πρέβε: Η Αυτοκρατορία των Νέγκρι και Χαρτ δεν συμβάλλει -δυστυχώς- σε μια σωστή διατύπωση των τεσσάρων θεμάτων της ερώτησης. Σχετικά με την εθνική κυριαρχία και το εθνικό κράτος ισχυρίζεται ότι και τα δύο βρίσκονται εξαντλημένα και εξαφανίζονται αλλά αυτό το γεγονός δεν είναι ένα κακό πράγμα, γιατί οδηγεί στην πλήρη καπιταλιστική ενιαιοποίηση του κόσμου, κι αυτό για τους Νέγκρι και Χαρτ είναι η μοναδική δυνατή προϋπόθεση για τον κομμουνισμό. Σ’ ό,τι αφορά τη μετεξέλιξη του ιμπεριαλισμού και της παγκοσμιοποίησης, ισχυρίζονται ότι η παγκοσμιοποίηση δεν οδηγεί στη μετατροπή του ιμπεριαλισμού αλλά στο οριστικό του τέλος. Είμαστε -λένε- σε μια αυτοκρατορική εποχή δίχως ιμπεριαλισμό, σε μια παγκοσμιοποιημένη αυτοκρατορία, αποεδαφοποιημένη (σ.σ. δίχως εθνικό κέντρο) της οποίας οι ΗΠΑ δεν είναι το κυρίαρχο κέντρο αλλά μόνο ένα είδος ένοπλης αστυνομίας. Προσωπικά, δεν συμφωνώ με καμία απ’ αυτές τις δύο θέσεις. Αντιθέτως, μου φαίνεται ότι τα τελευταία γεγονότα (ιδιαίτερα) επιβεβαιώνουν πλήρως την κεντρικότητα της ιμπεριαλιστικής τάξης.
ΠΣ: Ποια τα γενικά χαρακτηριστικά κατά τους Νέγκρι και Χαρτ της Αυτοκρατορίας;
Κοστάντζο Πρέβε: Όπως είναι γνωστό, ο Μαρξ υποστήριξε ότι οι δύο βασικές τάξεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής είναι η αστική τάξη και το προλεταριάτο. Ο Νέγκρι και ο Χαρτ τοποθετούν στη θέση της κατηγορίας (της έννοιας) αστική τάξη την αυτοκρατορία και στη θέση της κατηγορίας του προλεταριάτου εκείνη του πλήθους. Επ’ ευκαιρία, θέλω να κάνω μερικές παρατηρήσεις:
Καταρχήν ο Νέγκρι και ο Χαρτ δεν θα μπορούσαν να προτείνουν αυτές τις ριζικές τροποποιήσεις των αρχικών κατηγοριών του Μαρξ εάν αυτές δεν είχαν οπωσδήποτε μπει ήδη σε μια ιστορική κρίση. Σ’ ότι αφορά την αστική τάξη, πρόκειται για μια ουσιαστικά ιστορική κατηγορία γεννημένη το 1700, που αναπτύχθηκε το 1800 και 1900 αλλά σήμερα είναι σε κρίση. Εγώ σκέφτομαι ότι πράγματι ζούμε ένα είδος μετα-αστικού καπιταλισμού, με την έννοια ότι ο τρόπος καπιταλιστικής παραγωγής αναπαράγεται σήμερα με μια κυρίαρχη τάξη που δεν έχει πια τα χαρακτηριστικά της κλασικής αστικής τάξης. Κατά την άποψή μου, ο Μπους κι ο Μπερλουσκόνι δεν είναι πια αληθινοί “αστοί” παρά μόνο με την έννοια ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ατομικών ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής.
Σ’ ότι αφορά το προλεταριάτο, η παλιά εργατική τάξη των κεντρικών ιμπεριαλιστικών χωρών μου φαίνεται τώρα πια ότι στρατηγικά ενσωματώθηκε, ενώ νέα κοινωνικά, εκμεταλλευόμενα υποκείμενα, όπως οι φτωχοί μετανάστες ή οι εποχικοί ελαστικοί εργαζόμενοι, αναπτύσσουν μορφές πολιτικής και κοινωνικής συνείδησης πολύ διαφορετικές από εκείνες που προέβλεπε ο κλασικός μαρξισμός.
Κατά δεύτερο λόγο, νομίζω ότι ο Νέγκρι και ο Χαρτ απαντούν σ’ ένα αληθινό πρόβλημα με μια ψεύτικη απάντηση. Το αληθινό πρόβλημα είναι η αναγκαιότητα να επαναπροσδιοριστεί ριζικά τόσο η αστική τάξη όσο και το προλεταριάτο. Η ψεύτικη απάντηση είναι το να σκέφτεσαι ότι έλυσες στα γρήγορα το ζήτημα με τις δύο κενές και γενικόλογες κατηγορίες της αυτοκρατορίας και του πλήθους.
ΠΣ: Μπορούμε να βρούμε ομοιότητες και διαφορές με παλιότερες θεωρίες όπως αυτή του υπεριμπεριαλισμού ή του κέντρου-περιφέρειας ή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού;
Κοστάντζο Πρέβε: Ας δούμε με τη σειρά τις τρεις αναφερόμενες από την ερώτηση θεωρίες.
Σ’ ό,τι αφορά τη θεωρία του υπεριμπεριαλισμού, δεν πρόκειται για μια αυτή καθ’ εαυτή θεωρία, αλλά για μια υπόθεση που έκανε ο Κάουτσκι στην εποχή του και η οποία κριτικαρίστηκε με σφοδρότητα από τον Λένιν.
Η θεωρία των Νέγκρι και Χαρτ, κατά την άποψή μου, παρουσιάζει επιφανειακές ομοιότητες αλλά στην πραγματικότητα είναι διαφορετική. Ο Νέγκρι δεν σκέφτεται ούτε ότι οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν τη μοναδική ιμπεριαλιστική δύναμη που υπάρχει εξαιτίας της υπεροχής της σε στρατιωτική δύναμη, ούτε ότι υπάρχει ένα είδος καρτέλ ή κάποιου τραστ στρατιωτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία κ.λπ.) Ο Νέγκρι σκέφτεται ότι η αυτοκρατορία είναι μια καθαρά καπιταλιστική πραγματικότητα κατά μια έννοια ανώνυμη και απρόσωπη.
Σ’ ό,τι αφορά τη λεγόμενη θεωρία κέντρου-περιφέρειας. Το βιβλίο των Νέγκρι και Χαρτ την απορρίπτει φανερά με μια σαφή πολεμική. Η αυτοκρατορία περιλαμβάνει προφανώς πλούσιες οικονομικές ζώνες και φτωχές οικονομικές ζώνες, αλλά είναι ουσιαστικά ενιαιοποιημένες από οικονομικά και χρηματιστηριακά ρεύματα και προπαντός από τα νέα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα.
Σ’ ότι αφορά τη λεγόμενη θεωρία του ολοκληρωτικού καπιταλισμού (που στην Ελλάδα υποστηρίζεται από το ΝΑΡ και την εφημερίδα Πριν) η ομοιότητα είναι μόνο επιφανειακή. Είναι αλήθεια ότι επίσης για τους Νέγκρι και Χαρτ ο καπιταλισμός εξαπλώθηκε μ’ ένα τρόπο ολοκληρωτικό σ’ όλους τους τομείς της κοινωνικής αναπαραγωγής (τηλεοπτικά μαγειρέματα, όπως εκείνα των ΜΜΕ, του ελεύθερου χρόνου, της γενετικής κ.λπ.). Αλλά, στη θεωρία του ολοκληρωτικού καπιταλισμού η κατηγορία του ιμπεριαλισμού παραμένει κεντρική ενώ για τους Νέγκρι και Χαρτ αυτή η κατηγορία αποκλείεται.
ΠΣ: Η Αυτοκρατορία έχει μια “ιδιότυπη” άποψη για το ρόλο των ΗΠΑ στο νέο κόσμο. Αν έχουμε κατανοήσει σωστά, οι Νέγκρι και Χαρτ υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει σήμερα ένα κυρίαρχο ιμπεριαλιστικό κέντρο. Πώς κρίνετε αυτή την άποψη;
Κοστάντζο Πρέβε: Όλο το βιβλίο των Νέγκρι και Χαρτ είναι οικοδομημένο στη βάση της υπόθεσης ότι δεν υπάρχει πια ένα ιμπεριαλιστικό κέντρο κυρίαρχο και συνεπώς αυτοί απορρίπτουν τη θέση της “αμερικάνικης αυτοκρατορίας” ως μοναδικής υπαρκτής δύναμης. Είμαι, προφανώς, ενάντιος στο σύνολο μιας τέτοιας υπόθεσης αλλά αυτή μας προσκαλεί πάντα, εάν θέλουμε να την απορρίψουμε, στο να ξεκαθαρίσουμε καλύτερα τη δική μας αντίληψη επί του προκειμένου. Προσωπικά, νομίζω ότι η θεωρία του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό είναι, κατά μια έννοια, πιο επίκαιρη από εκείνη του Μαρξ για τον καπιταλισμό. Φυσικά είναι επίσης κι εκείνη του Μαρξ επίκαιρη αλλά είναι δυνατόν σήμερα να τρέφουμε στρατηγικές αυταπάτες για τη δομική επαναστατική ικανότητα (και συνακόλουθα όχι μόνο για την ικανότητα αντίστασης ενάντια στην εκμετάλλευση στους τόπους δουλειάς) του προλεταριάτου και της εργατικής τάξης της φάμπρικας. Στην περίπτωση του Λένιν, αντίθετα, η κατηγορία ιμπεριαλισμός παραμένει απολύτως επίκαιρη και διαφωτιστική κι ο κοντινός (και, δυστυχώς, πιθανός) πόλεμος του Ιράκ μας τον θυμίζει συνεχώς. Παρά ταύτα, ο Λένιν ανέπτυξε τη θεωρία του στη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, όταν υπήρχε ένας διπλός ανταγωνισμός, οικονομικός και στρατιωτικός, ανάμεσα σε δυνάμεις συγκρίσιμες (Αγγλία, Γερμανία, Ρωσία, ΗΠΑ κ.λπ.). Σήμερα παραμένει ο οικονομικός ανταγωνισμός ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις αλλά δεν υπάρχει πια, για τώρα, εκείνος ο στρατιωτικός, γιατί οι ΗΠΑ διαθέτουν μια υπερέχουσα στρατιωτική ισχύ, ακόμη και πολιτισμικά κατόρθωσαν να επιβάλουν τα πρότυπα της ζωής τους (γαστρονομικά, μουσικά, ένδυσης, ερωτικά κ.λπ.) στην παγκόσμια νεολαία. Πρόκειται για ριζικούς ιστορικούς νεωτερισμούς σε σχέση με την εποχή του Λένιν.
ΠΣ: Τι σημαίνει για τους Νέγκρι και Χαρτ το νέο ιστορικό υποκείμενο που σχεδόν ανακαλείται στην ιστορική δράση από το παρελθόν; Πρόκειται για το πλήθος (multitudine) που, σύμφωνα με αυτά που γνωρίζουμε, πρωτοαναφέρθηκε από τον Σπινόζα. Τι ρόλο επιφυλάσσουν για το “πλήθος” οι συγγραφείς;
Κοστάντζο Πρέβε: Η ερώτηση θέτει το πρόβλημα του νέου κοινωνικού αντικαπιταλιστικού υποκειμένου που χαρακτηρίζει την παρούσα εποχή. Είναι καλό να καταλάβουμε αμέσως ότι η λεγόμενη “multitudine” των Νέγκρι και Χαρτ δεν είναι το κοινωνικό σύνολο όλων των καταπιεσμένων και περιθωριοποιημένων του κόσμου αλλά είναι η κοινωνική εκδήλωση της έννοιας της γενικής διανόησης (general intellect) του Μαρξ, δηλαδή ένα κοινωνικό υποκείμενο που ενσωματώνει όλες τις διανοητικές δυνάμεις, τις επιστημονικές, της νέας υλικής και άυλης εργασίας.
Δύοντας η κλασική εργατική τάξη, ο Νέγκρι υποστηρίζει το Κεφάλαιο και τα Γκρουντρίσε. Η αναφορά, ωστόσο, στον Σπινόζα είναι μονάχα τυπική και όχι σημαντική.
Από μια διαλεκτική άποψη, η θεωρία του νέου αντικαπιταλιστικού κοινωνικού υποκειμένου μπορεί να ιδωθεί τόσο σαν το μέγιστο της ρήξης με τον κλασικό μαρξισμό όσο σαν το μέγιστο της συνέχειας και της κορωνίδας του. Ας ξεκαθαρίσουμε όμως αυτό το σημείο, γιατί είναι ίσως το πλέον αποφασιστικό.
Πρόκειται για το μέγιστο της ρήξης, γιατί αυτή η νέα multitudine-general intellect έρχεται σε ρήξη αποφασιστικά με όλα τα επαναστατικά κοινωνικά υποκείμενα του κλασικού μαρξισμού (προλεταριάτο, εργατική τάξη, συμμαχία της εργατικής τάξης με τους φτωχούς αγρότες, συμμαχία της εργατικής τάξης με τη μικροαστική, τους φτωχούς αγρότες του Τρίτου Κόσμου, ιστορικό μπλοκ του Γκράμσι, νέοι, γυναίκες, φοιτητές κ.λπ.) Πρόκειται όμως για το μέγιστο της συνέχειας, γιατί το πρόβλημα του επαναστατικού υποκειμένου συνεχίζει να είναι διατυπωμένο με τρόπο κοινωνιολογικό, ως υποκείμενο που προσδιορίζεται από δομικές κοινωνικές συνιστώσες, παρά να είναι προσδιορισμένο ανθρωπολογικά, όπως εγώ πιστεύω ότι πρέπει να γίνεται, και ιδιαίτερα με αυτό τον τρόπο, δηλαδή ως ένα σύνολο αντικαπιταλιστικών συμπεριφορών που οικοδομείται διαμέσω μιας ευρείας αντίληψης κι όχι οικονομικίστικα από μια πολιτική κουλτούρα. Μ’ αυτή την έννοια, ο Νέγκρι συνεχίζει να είναι ο αρχηγός των “ιταλών εργατιστών” της δεκαετίας του ’60. Άλλαξαν τα πάντα για να μην αλλάξει τίποτε, όπως στο διήγημα του Γατόπαρδου. Πριν ήταν εργάτης-μάζα, μετά ο κοινωνικός εργάτης, τέλος η multitudine.
ΠΣ: Η άποψη των συγγραφέων ότι όλες οι κοινωνικές αντιφάσεις και ταξικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις “εσωτερικοποιούνται” στο κεφάλαιο, δηλαδή όλα γίνονται …κεφάλαιο, πέρα από τα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, εγείρει και σοβαρά φιλοσοφικά ζητήματα. Πώς βλέπετε το ζήτημα αυτό;
Κοστάντζο Πρέβε: Το ζήτημα των φιλοσοφικών προϋποθέσεων των Νέγκρι-Χαρτ είναι αλήθεια θεμελιακό. Είναι αλήθεια ότι τα πάντα “εσωτερικοποιούνται” στο Κεφάλαιο αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι για τον Νέγκρι αυτή η “εσωτερικοποίηση” δεν οδηγεί στο καπιταλιστικό τέλος της Ιστορίας του Φουκουγιάμα αλλά σε μια κατάσταση κομμουνισμού δίχως επανάσταση. Στη θέση της επανάστασης έχουμε την εσωτερικοποίηση, είναι όμως επίσης επιβεβαίωση αυτό της επιθυμίας του πλήθους (multitudine).
Η φιλοσοφική βάση του Νέγκρι είναι η γαλλική φιλοσοφία των Φουκώ, Ντελέζ, Γκατταρί. Τέλος του υποκειμένου, τέλος του ουμανισμού, τέλος της συνείδησης. Η επιθυμία αντικαθιστά τόσο την απόλαυση όσο και τη λογική. Στο βιβλίο του ο Νέγκρι χρησιμοποιεί συνεχώς μεταφορές εκκλησιαστικές. Η επιθυμία του “πλήθους” είναι “θεοδημιουργική” δηλαδή δημιουργεί Θεό. Η οντολογία δεν είναι συνείδηση της πραγματικότητας αλλά ακριβώς παράγωγο της πραγματικότητας. Επιδιώκεται το ξεπέρασμα κάθε διάκρισης ανάμεσα σε ανθρώπινα όντα, ζώα και οργανισμούς της κυβερνητικής.
Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται απίστευτα και πράγματι, για μένα, είναι. Αλλά υπάρχει μια λογική σ’ αυτή την τρέλα και τότε είναι η κορωνίδα και το μέγιστο σημείο μιας τάσης πολιτισμικής μεταμοντέρνας και ανορθολογιστικής, που διαρκεί εδώ και τριάντα χρόνια και η οποία θεωρεί ότι αυτό είναι το ιστορικό τίμημα που πρέπει να πληρωθεί για την πολιτική και πολιτισμική χρεοκοπία του ιστορικού κομμουνισμού του εννιακόσια και όλων των προσπαθειών να τον μεταρρυθμίσουν πριν από τη διάλυσή του, τόσο από τα δεξιά (ευρωκομμουνισμός) όσο κι από τα αριστερά (σκέψη Μάο Τσε Τουγκ). Προσωπικά πιστεύω ότι η επιτυχία ενός βιβλίου όπως Η Αυτοκρατορία δεν ανοίγει μια νέα φάση στην κριτική σκέψη αλλά, αντίθετα, την κλείνει. Αυτή τουλάχιστον είναι η δική μου ειλικρινής ελπίδα. Πρόκειται για το κλείσιμο ενός κύκλου που άνοιξε το 1968 που έγινε πιστευτό ότι θα λύσει την κρίση του μαρξισμού με δόσεις πάντα μεγαλύτερες από υποκειμενισμό και απολογία της τεχνολογίας. Εάν λαθεύω, τότε το πράγμα είναι βαρύ, γιατί οφείλουμε να υπομείνουμε ακόμη αυτό τον μακρύ ανορθολογικό υποκειμενισμό.
ΠΣ: Στη χώρα μας, μέχρι στιγμής, δεν έχει μεταφραστεί το βιβλίο των Νέγκρι και Χαρτ εκτός από ορισμένες παρουσιάσεις και περιορισμένες προδημοσιεύσεις. Ποια ήταν η υποδοχή που αντιμετώπισε στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ;
Κοστάντζο Πρέβε: Διάβασα πολλές παρουσιάσεις των Νέγκρι-Χαρτ στις κύριες γλώσσες της Ευρώπης. Γενικά η εναπομείνασα κοινότητα της μαρξιστικής διανόησης ήταν πολύ κριτική και αρνητική. Θετικές είναι, αντίθετα, οι αντιδράσεις στο περιβάλλον των λεγόμενων “κοινωνικών κέντρων” της πολιτισμικής πληροφόρησης των μεγάλων καπιταλιστικών εφημερίδων κι αυτό αποτελεί για μένα μια σαφή επιβεβαίωση του “αβλαβούς” χαρακτήρα του βιβλίου. Σε μια πραγματικότητα που κυριαρχείται από τον πιο άγριο ιμπεριαλισμό των μοντέρνων καιρών το να υπερασπίζεσαι ότι δεν υπάρχει πια ο ιμπεριαλισμός δεν μπορεί παρά να γίνεται αντικείμενο υποδοχής με πολύ χαρά και ικανοποίηση από τους ίδιους τους ιμπεριαλιστές.
ΠΣ: Η Αυτοκρατορία κυκλοφόρησε σε μια περίοδο έντονων αντιπαραθέσεων για τον προσανατολισμό του κινήματος ενάντια στην “παγκοσμιοποίηση”. Κατά τη γνώμη σας οι συγγραφείς προτείνουν κάποιο δρόμο και ποιον γι αυτό το κίνημα αλλά και γενικότερα;
Κοστάντζο Πρέβε: Δεν πιστεύω ότι το βιβλίο των Νέγκρι και Χαρτ θα έχει κάποια σημασία στο να καθορίσει τους προσανατολισμούς του λεγόμενου “κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης” ή το no-global. Η λογική αυτού του κινήματος θα συνεχίσει να χαρακτηρίζεται ουσιαστικά από δύο κυρίαρχα ρεύματα, πότε συγκλίνοντα και πότε αποκλίνοντα, ανάλογα με την ιστορική συγκυρία. Δηλαδή, ένα ρεύμα οπορτουνισμού και ένα επαναστατικό ρεύμα. Προσωπικά, από τη στιγμή που δεν πίστεψα ποτέ κι ούτε πιστεύω ότι αυτό το κίνημα αποτελεί το νέο παγκόσμιο αντικαπιταλιστικό υποκείμενο και νομίζω ότι όποιος το πιστεύει πέφτει σε μια τρομακτική αυταπάτη, νομίζω ότι και τα δύο ρεύματα οφείλουν ακόμη να παραμείνουν για πολύ μέσα σ’ αυτό το κίνημα. Αυτό το κίνημα αφ’ εαυτού του δεν είναι επαναστατικό και γι αυτό σκέφτομαι ότι θα ήταν λάθος να μπούμε σε μια δυναμική “απόσχισης” όπως εκείνης ανάμεσα στους μενσεβίκους και τους μπολσεβίκους της εποχής του Λένιν. Πρόκειται για ένα κίνημα ιστορικά προσωρινό και όχι στρατηγικό και γι αυτό θαρρώ ότι είναι αναγκαίο να παραμείνουμε μέσα δίχως ν’ ακολουθήσουμε ανώφελες “εκκαθαρίσεις”. Ως κίνημα ενάντια στον πόλεμο θα μπορούσε να είναι καλό και ωφέλιμο και θα ήταν ανόητο να το αγνοήσουμε.
Για μια περαιτέρω μελέτη πάνω στις θέσεις του Πρέβε για την Παγκοσμιοποίηση και τον ιμπεριαλισμό η εισήγηση του Ιταλού Φιλόσοφου και συγγραφέα Costanzo Preve, και έγινε στη Διεθνή Σύσκεψη της Πρωτοβουλίας Θεσσαλονίκη Αντίσταση 2003 (29/11, 30/11 και 1/12 2002) στο πολιτικό καφενείο

Χαρτογραφώντας τον πόλεμο της Ευρώπης ενάντια στην μετανάστευση του Philippe Rekacewicz

Χαρτογραφώντας τον πόλεμο της Ευρώπης ενάντια στην μετανάστευση

του Philippe Rekacewicz
Η Ευρώπη έχει χτίσει γύρω της ένα φρούριο για να προστατευτεί από την «παράνομη» μετανάστευση από τον Νότο, από ανθρώπους που σπεύδουν να γλιτώσουν εμφύλιους πολέμους, συγκρούσεις και υπερβολική φτώχεια. Η Ιστορία είναι πιο εύκολο να κατανοηθεί μέσω χαρτών.
 significant-60d2

Ο απαγορευμένος κόσμος

walled-world0422 (1)
Είναι περίεργο πράγμα, αυτός ο παρανοϊκός φόβος της εισβολής, αυτή η αποφασιστικότητα να προστατευτούν με κάθε κόστος από αυτά τα ανθρώπινα όντα που κάθε χρόνο αυτό-εξορίζονται από την πατρίδα τους, με προορισμό μια φανταστική Γη της Επαγγελίας στις πλούσιες χώρες. Αλλά οι πλούσιοι έχουν αποφασίσει ότι αυτά τα ανθρώπινα κύματα είναι ανεπιθύμητα.
Ενισχύουν τα σύνορα τους, ορθώνουν φράγματα, χτίζουν τείχη όλο και ψηλότερα. Μια πραγματική στρατιωτική στρατηγική για κρατήσουν τους «εισβολείς» έξω.
Σε μια προσπάθεια απομίμησης, άλλες σημαντικές χώρες όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ρωσία αρχίζουν να συμμετέχουν, στήνοντας τα δικά τους «οχυρά» για να περιορίσουν την οικονομική μετανάστευση από φτωχότερες περιοχές στις δικές περιοχές ταχείας ανάπτυξης.
Τέτοια υλικά εμπόδια αποτελούν αποτελεσματικά εργαλεία για την ποινικοποίηση της μετανάστευσης, για την εμφάνιση όρων που υπο άλλες συνθήκες δε θα έπρεπε να ήταν αποδεκτοί όπως «παράνομοι μετανάστες». Κάνουν τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι παραβαίνουν το νόμο. Με τη βοήθεια αυτών των εμποδίων, νομοθετικών και υλικών, δημιουργήσαμε μια νέα κατηγορία εγκληματία: τον μετανάστη.
Έτσι λοιπόν συγχέουμε τη διεθνή νομοθεσία και τις παγκόσμιες αξίες.

Τα τρία σύνορα της Ευρώπης
gates-of-eur4400
Αυτός ο χάρτης σχεδιάστηκε για πρώτη φορά το 2003, χάρη στη λεπτολογική δουλειά του Olivier Clochard από το ινστιτούτο Migrinter του πανεπιστημίου του Poitiers. Τον ενημερώνουμε τακτικά και δυστυχώς κάθε φορά έχουμε να προσθέσουμε περισσότερες μαύρες τελείες και να σχεδιάσουμε ακόμη μεγαλύτερους κόκκινους κύκλους.
Την 1η Ιανουαρίου 1993, ο Gerry Johnson βρέθηκε νεκρός. Πολίτης της Λιβερίας – μια χώρα που εκείνη την περίοδο καταστρεφόταν από έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο – ο Johnson είχε πεθάνει από ασφυξία σε ένα βαγόνι εμπορευμάτων στο Feldkirch της Αυστρίας. Στις 3 Οκτώβρη 2013, ένα πλοίο βυθίζεται κοντά στις ακτές της νήσου Lampedusa, με επιβάτες 500  μετανάστες, οι περισσότεροι εκ των οποίων προέρχονταν από την Ανατολική Αφρική. Μεταξύ αυτών των δύο ημερομηνιών και αυτών των δύο σημείων, περισσότεροι από 17300 μετανάστες – και αυτό είναι η ελάχιστη εκτίμηση για αυτή την άγνωστη εκατόμβη – έχουν χάσει την ζωή τους προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη, την ήπειρο της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πεθαίνουν κιόλας προσπαθώντας να φύγουν, όπως ο Marcu Omofuma, ένας νιγηριανός ο οποίος δολοφονήθηκε την 1η Μαΐου 1999 από τρεις σαδιστές αυστριακούς αστυνομικούς σε ένα αεροπλάνο της Balkan Air κατά τη διάρκεια του εξαναγκαστικού επαναπατρισμού του.

Η γεωγραφία μιας ανεπιθύμητης ανθρωπότητας

undesirables4a62
Στην Δύση βρίσκονται οι φίλοι μας, οι οποίοι είναι ευπρόσδεκτοι, είναι αυτοί με τα παχυλά πορτοφόλια. Στην Ανατολή είναι οι ανεπιθύμητοι, οι βρώμικοι, οι μικροί τύποι από ένα κόσμο πολύ φτωχό για να είναι «άξιοι» μας. Τέλεια συμμετρία, σμήνη φτωχών επιμένουν στη Δύση και σμήνη πλουσίων στην Ανατολή.
Η πολιτική γεωγραφία των Ευρωπαϊκών βίζα καταδεικνύει με ιδιαίτερη κυνικότητα την αντίληψη της Ευρώπης για τον κόσμο, ένα φειδωλό πράγμα. Κάποιος πρέπει να μου εξηγήσει τη λογική της απαίτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πολίτες του Κόσοβου – μιας από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης – να αγοράζουν πανάκριβες βίζες έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να κινούνται μέσα τη ζώνη Σένγκεν.
Υπάρχουν πολλές μεθοδολογίες για να χωρίσεις τον κόσμο, τα εδάφη, οι περιοχές του. Είτε πρόκειται για την αρχή του έθνους-κράτους, είτε για ομάδες κρατών, είτε για κοινωνικοοικονομικούς ή πολιτικούς παράγοντες, όλα μας υπενθυμίζουν κυνικά, τι δεν θα θέλαμε να δούμε στους εαυτούς μας: την ιδιοτέλεια μας, τη βία μας. Προσποιούμαστε ότι βοηθάμε την ανάπτυξη των φτωχών χωρών, ενώ στην πραγματικότητα εξάγουμε οικονομικά μοντέλα που δε μπορούν να εφαρμοστούν.
Και στη συνέχεια επιβάλουμε στους κατοίκους τους απρόσιτες βίζες.
Και παρόλα αυτά η εξαθλιωμένη Αφρική, όπως οπουδήποτε αλλού, έχει πολιτισμό, μουσική, θέατρο. Διπλωμάτες, δασκάλους. Φοιτητές, εργαζόμενους, συγγραφείς. Όλοι είναι ανθρώπινα όντα τα οποία η Ευρώπη στέλνει πίσω συσκευασμένα σα λουκάνικα σε αεροπλάνα – όταν δεν τους στέλνει πίσω τυλιγμένους σε σάβανα – γιατί δεν κατάφεραν να αποκτήσουν μια βίζα ή πράσινη κάρτα.
 
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην αγγλική έκδοση Le Monde Diplomatique στις 16 Οκτωβρίου 2013.
Μετάφραση: Δανάη Κυρλή

Ρίχνουν χρήμα για να ταυτίσουν τον κομμουνισμό με το φασισμό , από το Ριζοσπάστη

Ρίχνουν χρήμα για να ταυτίσουν τον κομμουνισμό με το φασισμό

από το Ριζοσπάστη
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΝΗΜΗ»
 
Χρήμα με ουρά διαθέτει η ΕΕ και προωθεί στην αγορά η ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να προπαγανδιστεί και στη χώρα μας το κατάπτυστο αντικομμουνιστικό μνημόνιο, με το οποίο επιχειρείται να ταυτιστεί η ναζιστική θηριωδία με τον κομμουνισμό και τις σοσιαλιστικές χώρες. Το σχετικό πρόγραμμα απευθύνεται σε δήμους πανεπιστήμια και ΜΚΟ που καλούνται να οργανώσουν εκδηλώσεις με αντίτιμο 100.000 ευρώ για κάθε ανάλογο έργο. Πρόκειται για μια χυδαία και κατάπτυστη προσπάθεια, η οποία δείχνει πού στοχεύουν, τι πραγματικά τους ενοχλεί. Αλλοιώνοντας την ιστορική μνήμη, πασχίζουν να ακρωτηριάσουν ριζοσπαστικές, αγωνιστικές διαθέσεις, προς ισχυροποίηση της εξουσίας των μονοπωλίων, ώστε με το λαό υποταγμένο τίποτε να μην απειλεί την κυριαρχία τους.
Σύμφωνα με έγγραφο που διακινείται από το υπουργείο Εσωτερικών και απευθύνεται σε αποκεντρωμένες διοικήσεις, δήμους και περιφέρειες της χώρας, πανεπιστήμια και ΤΕΙ, επιμελητήρια, ΜΚΟ, άλλους φορείς, βρίσκεται ήδη σε φάση επιλογής φορέων το ευρωενωσιακό πρόγραμμα «Ευρώπη για τους Πολίτες, 2014 – 2020». Το ενδιαφέρον του προγράμματος εντοπίζεται στο σκέλος του που ονοματίζουν «Ευρωπαϊκή Μνήμη». Περιγράφοντάς το οι αρμόδιοι αναφέρουν:
«Τα επιδοτούμενα έργα αντανακλούν τις αιτίες της ανάδυσης των ολοκληρωτικών καθεστώτων στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία (ναζισμός, φασισμός, σταλινισμός και ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα). Επίσης, στο πλαίσιο αυτού του σκέλους, θα επιδοτηθούν έργα που αφορούν σημαντικές στιγμές της πρόσφατης ευρωπαϊκής Ιστορίας, οι οποίες υπογραμμίζουν και ενθαρρύνουν την ανοχή, την αμοιβαία κατανόηση, το διαπολιτισμικό διάλογο και τη συμφιλίωση.
 
Τα έργα υλοποιούνται από διάφορους τύπους οργανισμών (τοπικές αρχές, ΜΚΟ, ερευνητικά ιδρύματα κ.ά.) αναπτύσσοντας διάφορους τύπους δράσεων (ερευνητικές, άτυπες μορφές εκπαίδευσης, δημόσιες συζητήσεις, εκθέσεις κ.ά.) καιεμπλέκοντας πολίτες από διαφορετικές ομάδες – στόχους.
Το σύνολο των έργων θα πρέπει να υλοποιούνται σε διεθνικό επίπεδο (δημιουργία και λειτουργία διεθνικώνσυμπράξεων και δικτύων) με ξεκάθαρη ευρωπαϊκή διάσταση.
Οι επιλέξιμοι φορείς και εταίροι των έργων: δημόσιες τοπικές/περιφερειακές αρχές, ΜΚΟ με νομική προσωπικότητα αναγνωρισμένη σε επιλέξιμη χώρα.
Μέγιστη επιδότηση: 100.000 ευρώ. Μέγιστη διάρκεια δράσεων: 18 μήνες».
Στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετάσχουν «όλοι οι κοινωνικοί φορείς που προωθούν την ευρωπαϊκή ιδιότητα του πολίτη και ειδικότερα: Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές. Επιτροπές Αδελφοποίησης. Ερευνητικοί οργανισμοί της ευρωπαϊκής δημόσιας πολιτικής (δεξαμενές γνώσης). Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών. Οργανώσεις ερευνητικές, νεολαίας και εκπαιδευτικές».
Επομένως, ένας δήμος, μια περιφέρεια, μια σχολή ή ένα επαγγελματικό επιμελητήριο, μια από τις περιλάλητες ΜΚΟ θα εισπράξουν καθένας τους από την ΕΕ 100.000 ευρώ ζεστό παραδάκι, ώστε να συμμετάσχουν σε δίκτυα που θα απλώνονται παντού στην ΕΕ, θα επικεντρώνουν στα μυαλά πολιτών – στόχων, προκειμένου με σεμινάρια, εργαστήρια, διαλέξεις κι εκθέσεις, αναπαράγοντας όλη τη συστημική προπαγάνδα, τη χαλκευμένη στα καταγώγια μυστικών υπηρεσιών τύπου CIA περί «εγκλημάτων του κομμουνισμού» (βλ. μια σειρά χιλιοειπωμένα παραμύθια ήδη από την εποχή του Χίτλερ και τον ίδιο τον Γκέμπελς, όπως το Κατίν και ο λιμός της Ουκρανίας) να δηλητηριάσουν τη συνείδησή του λαού, να ταυτίσουν την πανανθρώπινη θεωρία του επιστημονικού σοσιαλισμού με το γέννημα – θρέμμα του καπιταλιστικού συστήματος, τον ναζισμό – φασισμό και τις θηριωδίες του.
Μια επιχείρηση που χτυπά την ιστορική μνήμη ακριβώς για να ακρωτηριάσει τις αγωνιστικές διαθέσεις του ελληνικού λαού και των άλλων λαών της ΕΕ σήμερα και αύριο. Να αμβλύνει τον όποιο ριζοσπαστισμό αναπτύχθηκε και μπορεί να αναπτυχθεί παραπέρα. Να αποκόψει (εν μέσω κρίσης του συστήματος και επιβολής άγριων αντιλαϊκών μέτρων προκειμένου να την περάσουν αλώβητα τα μονοπώλια) τα λαϊκά στρώματα από τους πρωτοπόρους εργάτες, τους μπροστάρηδες διαχρονικά των λαϊκών αγώνων, τους κομμουνιστές.
Μια ύβρις κιόλας απέναντι στα εκατομμύρια των νεκρών κομμουνιστών, ανθρώπων που θυσίασαν την ίδια τους τη ζωή, αγωνιζόμενοι ενάντια στις ορδές του ναζισμού και φασισμού, τις υποστηριζόμενες και εξοπλισμένες από τα μονοπώλια της εποχής όπως η Κρουπ, η Ford, η General Motors (μέσω της θυγατρικής της Opel και όχι μόνο), η General Electric, η Standard Oil (η σημερινή Exxon-Mobil), η IBM, η ΙΤΤ (η σημερινή ΑΤ&Τ), η Τράπεζα Chase Manhattan και πολλοί άλλοι.
Βιομήχανοι που βρήκαν τον καλύτερο σύμμαχό τους στο ναζισμό καθώς όπως είπε ο ίδιος ο Γ. Κρουπ, 26 Ιανουαρίου 1934: «Ο Εθνικοσοσιαλισμός απελευθέρωσε τον Γερμανό εργάτη από τη μέγγενη ενός δόγματος (σ.σ. του κομμουνισμού) που ήταν βασικά εχθρικό τόσο για τον εργοδότη όσο και για τον εργαζόμενο. Ο Αδόλφος Χίτλερ επέστρεψε τον εργάτη στο έθνος του. Τον μετέτρεψε σε πειθαρχημένο στρατιώτη της εργασίας και συνεπώς σύντροφό μας (σ.σ. των βιομηχάνων!)».
Υπάρχει προϊστορία
Του ευρωπαϊκού προγράμματος, το κατάπτυστο περιεχόμενο του οποίου αποκαλύπτει σήμερα ο «Ρ», είχαν προηγηθεί πολλές άλλες τέτοιες προσπάθειες. Ενδεικτικά: Τέλη του 2005 με αρχές του 2006 προωθήθηκε το περίφημο αντικομμουνιστικό μνημόνιο του Συμβουλίου της Ευρώπης. Τον Φλεβάρη του 2006 εγκρίθηκε από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η έκθεση με τίτλο «Πολίτες για την Ευρώπη» που υιοθετούσε το πνεύμα του αντικομμουνιστικού μνημονίου, αφού περιείχε τροπολογίες που εξίσωναν το φασισμό με τον κομμουνισμό. Το Μάρτη του 2008, ευρωβουλευτές της «σοσιαλιστικής» ευρωομάδας ζητούσαν από την Κομισιόν να «σκύψει» στα «εγκλήματα γενοκτονίας, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου που διεπράχθησαν από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα», και συγκεκριμένα απ’ το «ναζιστικό και το σταλινικό».
Ακολούθησε η προσπάθεια ΕΕ, Συμβουλίου της Ευρώπης και ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη), να καθιερώσουν την 23η Αυγούστου σαν «γιορτή» για την ανατροπή του σοσιαλισμού, καταδικάζοντας ταυτόχρονα το σοσιαλισμό και το λεγόμενο «σταλινισμό». Τον Δεκέμβρη του 2011, η ίδια η Κομισιόν ομολόγησε ότι προωθεί «σε εύθετο χρόνο» νομοθετικά μέτρα για την ποινικοποίηση της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Σε απάντησή της προς τον ευρωβουλευτή του ΚΚΕ σημείωνε: «Σε αυτό το στάδιο δεν πληρούνται ακόμα οι προϋποθέσεις για να γίνει χρήση αυτής της δυνατότητας, αλλά θα επανεξετάσει το θέμα σε εύθετο χρόνο». Ομως, για να μη χάνεται πολύτιμος χρόνος η Επιτροπή τόνιζε: «Ολα τα απολυταρχικά καθεστώτα καταλήγουν σε παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ότι το να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη των εγκλημάτων αυτών αποτελεί συλλογικό καθήκον ως ένδειξη τιμής και σεβασμού απέναντι σε όλα τα θύματα. Η Επιτροπή είναι διατεθειμένη να χρησιμοποιήσει τα χρηματοδοτικά της προγράμματα προς τούτο, ιδίως τη δράση “Ενεργός ευρωπαϊκή μνήμη” του προγράμματος “Ευρώπη για τους πολίτες”, σκοπός της οποίας είναι να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη των θυμάτων του ναζισμού και του σταλινισμού». Ο,τι προωθείται τώρα και εδώ

Η ΕΕ πρωτοπόρα στη θεωρία των «δύο άκρων»

του Γιώργου Βασσάλου 

vassalos-g
Όταν, το 2004, η ΕΕ διευρυνόταν προς ανατολάς με την ένταξη οκτώ ανατολικό-ευρωπαϊκών χωρών, η ρητορεία περί «επανένωσης της Ευρώπης» είχε φτάσει στο απόγειό της. Η «Ευρώπη» είχε νικήσει τους «δίδυμους ολοκληρωτισμούς των φασιστικών και κομμουνιστικών καθεστώτων» και πλέον η «λεωφόρος της δημοκρατίας και της ευημερίας» ήταν ανοιχτή.[1]
«Φτιάχνοντας» την Ευρώπη
Αυτό βέβαια που «ξέχναγε» να εξηγήσει η κυρίαρχη προπαγάνδα ήταν πότε ακριβώς ήταν προηγούμενα ενωμένη η Ευρώπη. Η αλήθεια είναι ότι τελευταία φορά που είχαν ακουστεί πανηγυρισμοί για την επίτευξη της «ενοποίησης» της Ευρώπης ήταν από τους υποστηρικτές του Ναζισμού κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Γερμανός φιλελεύθερος πολιτικός Hjalmar Schacht έγραφε ήδη το Γενάρη του 1933 στον επικεφαλής του «Πανευρωπαϊκού Κινήματος» Coudenhove-Καλλέργη[2] του οποίου ήταν συμπαθών: «o Χίτλερ είναι ο μόνος άνθρωπος που μπορεί επαναπροσεγγίσει τη Γερμανία με τις δυνάμεις της Δύσης. Θα δείτε! Ο Χίτλερ θα φτιάξει την Πανευρώπη».             
Ο Coudenhove-Καλλέργης θεωρείται ένας από τους «πατέρες» της σημερινής ΕΕ. Πρόσφατα μάλιστα ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, Herman Van Rompuy, τιμήθηκε με το «βραβείο Coudenhove-Καλλέργη». [3]  Όταν ο Καλλέργης ίδρυσε το κίνημα του το 1922, η βασική απειλή απέναντι στην οποία η Ευρώπη έπρεπε να ενωθεί ήταν η Σοβιετική Ένωση, αλλά και η Τρίτη Διεθνής. Αργότερα στη δεκαετία του ’30 υιοθέτησε τη θεωρία των «δύο άκρων», καθότι ο « ευρωπαϊκός πολιτισμός» έπρεπε να αμυνθεί τόσο απέναντι στον κοινωνικό πόλεμο των κομμουνιστών, όσο και στον εθνικό του Χίτλερ.[4] Ο οπαδός του H. Schacht, ωστόσο, που συχνά άνοιγε τις συγκεντρώσεις των Πανευρωπαϊστών, προτίμησε να διαλέξει άκρο και λίγες μέρες μετά το σχηματισμό της δεύτερης κυβέρνησης συνασπισμού ανάμεσα στο Συντηρητικό Κόμμα (DNVP) και τους Ναζί επαναδιορίστηκε πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας και εφάρμοσε πολιτικές συμπίεσης των μισθών όπως και αργότερα σαν υπουργός οικονομικών του Χίτλερ.
Κάποια χρόνια αργότερα, ο ηγέτης του γαλλικού δωσιλογικού κόμματος «Λαϊκή Εθνική Συσπείρωση» Marcel Déat έγραφε, λίγες μέρες μετά την επίθεση των Ναζί στη Σοβιετική Ένωση: «ο ευρωπαϊκός πόλεμος παίρνει τώρα το αληθινό του νόημα, αυτό της κοινής άμυνας ενάντια στο μπολσεβικισμό και μιας μεγάλης επανάστασης για να οικοδομήσει την Ευρώπη και να φτιάξει ένα νέο πολιτισμό».
Το σύνθημα για «φτιάξιμο ή οικοδόμηση της Ευρώπης»[5] είναι σήμερα στα χείλη των περισσοτέρων κυβερνητικών πολιτικών δυνάμεων.  Όταν τα ναζιστικά στρατεύματα προχωρούσαν μέσα στο σοβιετικό έδαφος, οι Γάλλοι δωσίλογοι επίχαιραν: «σήμερα, η Ουκρανία, ο σιτοβολώνας της Ρωσίας, που μόλις χθες ήταν εκτός Ευρώπης, επιστρέφει στην ευρωπαϊκή κοινότητα». Εκπληκτική είναι η ομοιότητα με τη σημερινή αντίληψη περί κινητών ορίων της Ευρώπης με βάση πολιτικά κριτήρια. Συνέχιζαν όμως οι δωσίλογοι: «η μερίδα ψωμιού μπορεί τώρα να αυξηθεί στη Γερμανία. Κι αν είναι λογικό και δίκαιο, ο γερμανικός λαός να επωφεληθεί πρώτος από τον κόπο του και τα κεκτημένα του, αύριο όλη η Ευρώπη θα δει να αυξάνεται η μερίδα του ψωμιού».[6]  Θυμίζει τη λογική των σημερινών Νεοφιλελεύθερων που θεωρούν ότι είναι δίκαιο η Γερμανία να πλήττεται λιγότερο από την κρίση καθότι οι Γερμανοί «έκαναν τον κόπο» να κάνουν «μεταρρυθμίσεις όταν έπρεπε» και οι υπόλοιποι δεν έχουμε παρά να ακολουθήσουμε το παράδειγμα τους, ώστε κάποια στιγμή να έχουμε κι εμείς ανάπτυξη και λιγότερη ανεργία.
Η ναζιστική προπαγάνδα χρησιμοποίησε τις παν-ευρωπαϊστικές ιδέες που είχε διασπείρει το κίνημα του Coudenhove-Καλλέργη ώστε να εξασφαλίσει τη συνεργασία των κρατικών υπαλλήλων με τον κατακτητή στη Γαλλία και πολλές άλλες χώρες. Ο Καλλέργης και πολλοί άλλοι ευρωπαϊστές λούφαξαν κατά τη διάρκεια του πολέμου μη συμμετέχοντας στην αντιφασιστική πολεμική προσπάθεια, ενώ πολλοί οπαδοί τους συνεργάστηκαν ενεργά με τους Ναζί.
«Κομμουνισμός = έγκλημα»
Στα τέλη του 20ου αιώνα, η κίνηση για την ολοκλήρωση της ευρω-ενωσιακής αγοράς συνέπεσε με την πτώση των, δυστυχώς, γραφειοκρατικών και χωρίς εργατική δημοκρατία συστημάτων του πρώιμου σοσιαλισμού και την εκεί πλήρη παλινόρθωση του καπιταλισμού. Η στιγμή είχε έρθει λοιπόν η Ευρώπη να «ξανα-ενωθεί» μέσα σε πανηγυρισμούς για την αποτυχία του πρώτου μεγάλης έκτασης σοσιαλιστικού εγχειρήματος στο έδαφός της και έντονης καταδίκης της κομμουνιστικής, μαρξιστικής και κάθε ιδεολογίας που καλούσε στην ανατροπή του καπιταλισμού, ο οποίος αναβαπτιζόταν σε «οικονομία της αγοράς».
Επί είκοσι χρόνια προωθήθηκε μέσα από δραστηριότητες διαφόρων τύπου, η ρητορεία περί «ολοκληρωτικών καθεστώτων», των ισότιμα επικίνδυνων «κόκκινου και μαύρου αυταρχισμού», της ταύτισης του Στάλιν με το Χίτλερ κλπ.. Ανάμεσα στα νέα κράτη-μέλη της ΕΕ με τη διεύρυνση του 2004 ήταν και τρεις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες: η Εσθονία, η Λιθουανία και η Λετονία. Με την υποστήριξη των αμερικανών και ευρωπαίων μεντόρων τους, οι κυβερνήσεις τους έβαλαν ως όρο της ένταξή τους (!), τη ρητή καταδίκη του κομμουνισμού.[7]
Το 2008 ήρθε η πρώτη επισημοποίηση των δογμάτων αυτών από την ΕΕ με την καθιέρωση της 23ηςΑυγούστου ως «ευρωπαϊκής μέρας μνήμης των θυμάτων του Σταλινισμού και του Ναζισμού». Ολοκληρώθηκε το 2009 με την υπερψήφιση του Ψηφίσματος «σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισμό» από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Η αγγλική εκδοχή του κειμένου αυτού μιλά για «κοινή κληρονομιά (common legacy) των φασιστικών και κομμουνιστικών καθεστώτων»[8] με τρόπο εντελώς ανιστόρητο και προσβλητικό για τους εκατομμύρια κομμουνιστές και τους συναγωνιστές τους που έδωσαν πλάι στη Σοβιετική Ένωση ένα τιτάνιο αγώνα κατά του φασισμού πριν, κατά τη διάρκεια και πολλές φορές και μετά τον πόλεμο πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος, εξοριών και βασανιστηρίων.
Η ελληνική μετάφραση του κειμένου αλλάζει το νόημα μιλώντας για την Ευρώπη που πρέπει να αναγνωρίσει «τα φασιστικά και κομμουνιστικά καθεστώτα ως μέρος της κοινής ιστορίας της». [9] Το μεταφραστικό «λάθος» αυτό μάλλον δεν είναι πολιτικά ουδέτερο, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι εκ μέρους της προ-μνημονιακής Ελλάδας τόσο η ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ δεν είχαν τολμήσει να υπερψηφίσουν το κατάπτυστο αυτό κείμενο.
Οι δεξιές κυβερνήσεις της Ανατολικής Ευρώπης προωθούσαν μια πιο σκληρή εκδοχή του που καταδίκαζε γενικά τον «κομμουνισμό» ως εγκληματική ιδεολογία, και όχι απλά τα «κομμουνιστικά καθεστώτα». Η πλειοψηφία της δυτικο-ευρωπαϊκής δεξιάς ήταν έτοιμη να στηρίξει  την εκδοχή αυτή, αλλά χρειαζόταν να έρθει σε συμβιβασμό με ορισμένους σοσιαλδημοκράτες που «έκαναν τους δύσκολους», ώστε να εξασφαλίσει τις απαιτούμενους ψήφους στην ολομέλεια του ευρω-κοινοβουλίου. Και μόνο η συζήτηση όμως γύρω από μια τέτοια διατύπωση, δείχνει καθαρά ότι απώτερος στόχος του ψηφίσματος αυτού είναι η ποινικοποίηση του Κομμουνισμού με την ευρεία έννοια, της ιδέας δηλαδή ότι η λειτουργία της ανθρώπινης κοινωνίας μπορεί να βασιστεί στην κοινοκτημοσύνη της υλικής και πνευματικής παραγωγής. Η «δημοκρατία» στη λογική τους ταυτίζεται με το απαραβίαστο της ατομικής και εταιρικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και άρα οποιαδήποτε αντικαπιταλιστική τάση πρέπει να θεωρείται εγκληματική.
Προς το τέλος του κειμένου λέγεται ότι για τα θύματα «δεν έχει σημασία ποιο καθεστώς τους αφαίρεσε την ελευθερία, τους βασάνισε ή τους δολοφόνησε, για οποιονδήποτε λόγο», αλλά φυσικά παραλείπεται οποιαδήποτε αναφορά σε μαζικές εκτελέσεις και βασανισμούς που διεπράχθησαν από αστικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες τόσο σε αποικίες και ξένα εδάφη, όσο και στο ίδιο τους το έδαφος (όπως πχ. η σφαγή των Αλγερινών στο Παρίσι το 1961).[10]
Νέες πρωτοβουλίες
Ο «Ριζοσπάστης» αποκάλυψε πρόσφατα ένα κονδύλι του προϋπολογισμού της ΕΕ ύψους 2,5 εκατομμυρίων ευρώ για τη διοργάνωση προγραμμάτων με στόχο «να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη των θυμάτων του Ναζισμού και του Σταλινισμού (…) και να βελτιωθεί η γνώση (…) σχετικά με τη μαζική εξολόθρευση [αμάχων] πολιτών».[11] Από το κονδύλι αυτό εισέπραξε φέτος 60.909 ευρώ το Λιθουανικό ερευνητικό κέντρο για τη «Γενοκτονία και την Αντίσταση» (LGGRTC)[12] το οποίο τιμά ως εθνικό ήρωα τον Povilas Plechavičius αρχηγό της LVR ή Litauische Sonderverbände, μιας ομάδας που πολέμησε τον Κόκκινο Στρατό κάτω από τις εντολές της Βέρμαχτ.[13] Χρήματα λοιπόν των ευρωπαίων φορολογουμένων, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων – ένα ποσοστό πχ. του ΦΠΑ που πληρώνουμε πάει κατευθείαν στην ΕΕ – χρησιμοποιούνται για να δοξάζεται η μνήμη τέτοιων ανθρώπων. Δε θα ήταν απίθανο στο μέλλον, να χρηματοδοτηθούν από το κονδύλι αυτό το γυάλισμα του μνημείου των εσθονικών Ες-Ες στο Λίχουλα[14] ή το μνημείο των ηττημένων ταγματασφαλιτών στο Μελιγαλά.  Κατά τα άλλα, η ΕΕ θα πρέπει να μας εξηγήσει που ακριβώς στο έδαφός της έγινε μαζική εξολόθρευση αμάχων από «σταλινικούς» για να πρέπει να τη μνημονεύουμε.
Τον Οκτώβρη του 2013, η ευρωπαϊκή αρχή για τα θεμελιώδη δικαιώματα (FRA) δημοσίευσε τη συμβολή της για το νέο πρόγραμμα-πλαίσιο για το ρατσισμό και τη ξενοφοβία. [15] Σε αυτή θεωρεί αδόκιμο να χρησιμοποιούνται οι όροι «δεξιός» ή «αριστερός εξτρεμισμός» – τους οποίους κατά τα άλλα, βάζει στο ίδιο καλάθι – γιατί έτσι «συσκοτίζεται», λέει, το ρατσιστικό, αντισημιτικό ή ομοφοβικό κίνητρο των εγκλημάτων. Μας λέει ακόμα ότι πολύ μικρό ποσοστό των ρατσιστικών επιθέσεων γίνεται από ακρο-δεξιούς. Μάλλον θα θεωρούν ότι οι ρατσιστικές επιθέσεις γίνονται από οργισμένες μαζορέτες ή άνεργους ναυαγοσώστες. Δεν εξηγούν επίσης αν έχουν ποτέ ακούσει για αριστερές ομάδες που κυνηγούν μετανάστες. Μ’αυτά και μ’άυτά όμως, η ΕΕ κλείνει απολύτως τα μάτια στο είδος του εγκλήματος που είχαμε στην περίπτωση του Παύλου Φύσσα: την πολιτική δολοφονία. Το να ξεκινούν κάποιες ομάδες (μάλλον ακροδεξιές παρά.. ναυαγοσωστικές) να σκοτώνουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Αυτό ταιριάζει απόλυτα με τον τρόπο, που επιλέγουν να μνημονεύουν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί, παραβλέποντας ότι εκεί δε μαρτύρησαν άνθρωποι μοναχά λόγω της εβραϊκής, τσιγγάνικης ή άλλης καταγωγής τους, αλλά και λόγω των πολιτικών τους ιδεών. Ίσως να μην είναι τόσο περίεργο αν αναλογιστούμε ότι πρόκειται στην ουσία για τις ίδιες πολιτικές ιδέες – αυτές του αντικαπιταλισμού, του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού – τις οποίες τώρα προσπαθούν να ποινικοποιήσουν.
Το Μάη του 2012, η ευρωπαία επίτροπος Cecilia Malmström που εκτελεί καθήκοντα «υπουργού εσωτερικών» της ΕΕ, ανακοίνωσε πρωτοβουλίες για την «από-ριζοσπαστικοποίηση» που στόχευαν τον «εξτρεμισμό, δεξιό κι αριστερό» τόσο γενικά και αόριστα.[16] Για την επίτευξή τους, μια άλλη γραμμή του προϋπολογισμού χρηματοδοτεί το «Δίκτυο ενάντια στη Ριζοσπαστικοποίηση».[17]
Η συζήτηση για τον Παύλο στο ευρωκοινοβούλιο
Με αφορμή τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα μια συζήτηση έλαβε χώρα στην Ευρωβουλή πάνω στο «δεξιό εξτρεμισμό». Δεν ήταν λίγοι οι Ευρωβουλευτές που παραπονέθηκαν γιατί δε συμπεριλήφθηκε και ο «αριστερός εξτρεμισμός». Ο επικεφαλής του γαλλικού Μετώπου της Αριστεράς, Jean-Luc Mélénchon, ζήτησε από τους παραπονούμενους να του υποδείξουν συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου συγκεκριμένες ομάδες όπως μετανάστες, ομοφυλόφιλοι ή πολιτικοί αντίπαλοι έχουν γίνει συστηματικός στόχος φονικών επιθέσεων από υποτιθέμενους «αριστερούς εξτρεμιστές». Ο Σλοβένος Milan Zver του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος αρκέστηκε να του απαντήσει ότι «είναι γνωστό ότι στην Ευρώπη χρησιμοποιείται βία από την αριστερά και κυνηγούνται πολιτικοί της δεξιάς». Μάλλον θα εννοούσε τα «τάγματα εφόδου» στα οποία αναφέρεται συχνά ο Πάγκαλος και είναι οπλισμένα μέχρι τα δόντια με.. γιαούρτια. O Πολωνός Ryszard Legutko δε παρέλειψε να πει ότι κατά τη γνώμη του «η Ευρώπη δεν απειλείται από το φάντασμα του Χίτλερ αλλά από το φάντασμα του Λένιν». [18]
Τι έχει να χωρίσει η ΕΕ με τους Ναζί;
Σε πρόσφατο άρθρο του, ο Νίκος Μπογιόπουλος εξήγησε πώς καπιταλιστικοί όμιλοι όπως η Siemens, η Krupp ή η Deutsche Bank που είναι σήμερα ανάμεσα στους κύριους επωφελημένους από την «ευρωπαϊκή ενοποίηση», έτσι όπως αυτή συντελείται, ήταν οι ίδιοι με αυτούς που είχαν παρέχει καθοριστική στήριξη στη Χίτλερ.[19]  Το οικοδόμημα της ΕΕ άρχισε να χτίζεται από την Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) το 1951 . Η κοινή αυτή αγορά ήταν ένα σχέδιο που οι βιομήχανοι Γαλλίας, Βελγίου, Λουξεμβούργου και Γερμανίας προωθούσαν και πριν από τον πόλεμο με την πλήρη στήριξη του πανευρωπαϊστικού κινήματος, το οποίο δε σταμάτησε να ζητά την εφαρμογή του σχεδίου ακόμα κι όταν η Γερμανία είχε ήδη πέσει στα χέρια των Ναζί, στο όνομα της «μη απομόνωσής» της. Οι περισσότεροι βιομήχανοι στις κατεχόμενες χώρες διατήρησαν την περιουσία τους κατά τη διάρκεια του πολέμου παράγοντας για τη ναζιστική πολεμική μηχανή. Σύμφωνα με τη διδακτορική διατριβή της ιστορικού Mauve Carbonell από τα εννιά μέλη της πρώτης Υψηλής Αρχής της ΕΚΑΧ (προγόνου της σημερινής Κομισιόν), ένας ήταν υπολοχαγός της Βέρμαχτ κατά τη διάρκεια και των έξι χρόνων του πολέμου (Franz Etzel) , ένας στέλεχος του υπουργείου οικονομικών της δωσιλογικής κυβέρνησης στην Ολλανδία (Dirk Spierenburg)  κι ένας βιομήχανος που συμμετείχε στις οικονομικές δομές του καθεστώτος Πεταίν (Léon Daum). [20] Αργότερα μέλη της Υψηλής Αρχής διετέλεσαν επίσης, ο Karl-Maria Hettlage (1962-1967) επίτιμο μέλος των Ες-Ες και υψηλόβαθμος του ναζιστικού υπουργείου εξοπλισμών και ο Ολλανδός Johannes Linthorst Homan (1968-1971) που συμμετείχε σε δωσιλογικό κίνημα στην αρχή του πολέμου.
Τελικά, η συχνή αυτή μεταπήδηση των ευρωπαϊστών στο ένα από τα δύο άκρα τα οποία υποτίθεται ότι καταδιώκουν και πίσω ξανά στον «κεντρώο ευρωπαϊσμό», ίσως να μην είναι και τόσο τυχαία. Από τα γεννοφάσκια της, η ΕΕ προωθεί ένα πολύ συγκεκριμένο μοντέλο «δημοκρατίας». Η δυσπιστία προς τη λαϊκή κυριαρχία είναι συστατικό της στοιχείο. Εμπεριέχεται λοιπόν στο οικοδόμημα της ΕΕ, η αμφισβήτηση του βασικού αυτού στοιχείου των αστικών συνταγμάτων που είναι η λαϊκή κυριαρχία. Ο Friedrich Hayek, ιδρυτής κατά κάποιο τρόπο του Νεοφιλελευθερισμού, ήταν ένθερμος υποστηρικτής του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού από το μεσοπόλεμο και ένθερμος υποστηρικτής της ΕΟΚ. Τα κείμενα του μάλιστα επηρέασαν την ιδρυτική της Συνθήκη της Ρώμης.
Το 1939 έγραφε ότι το βασικό «πλεονέκτημα» μιας ομοσπονδίας είναι ότι «αναμφίβολα η δυνατότητα ρύθμισης της οικονομικής δραστηριότητας θα είναι πολύ πιο περιορισμένη για μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση από ότι για κυβερνήσεις εθνών-κρατών». Κατά συνέπεια, οι συνδικαλιστικές κι επαγγελματικές ενώσεις δε θα έχουν υπολογίσιμη  δυνατότητα να επιβάλουν στις κυβερνήσεις μέτρα προστασίας της εργασίας. «Η ομοσπονδία», λέει, «θα έχει αρνητική δύναμη ώστε να εμποδίζει τα κράτη μέλη της να επεμβαίνουν στην οικονομία και όχι θετική δύναμη για να επεμβαίνει στη θέση τους». Θεωρεί ότι λαοί με διαφορετικές κουλτούρες και ιστορία δεν πρόκειται ποτέ να δεχθούν σε ομοσπονδιακό επίπεδο μια δύναμη ικανή να οργανώνει την παραγωγή και την κατανάλωση με βάση ένα πλάνο. Και «καθότι μέσα σε μια ομοσπονδία, η δυνατότητα αυτή δε μπορεί να αφήνεται ούτε στα έθνη-κράτη, μια ομοσπονδία σημαίνει βασικά ότι σε κανένα από τα δύο επίπεδα εξουσίας δε θα υπάρχει δυνατότητα ενός σοσιαλιστικού σχεδιασμού της οικονομικής ζωής». Για το Χάγιεκ λοιπόν η ευρωπαϊκή ομοσπονδία είναι ρητά ένας τρόπος να προστατευτεί η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων από τη σοσιαλιστική απειλή.[21]
Στα επίσημα ντοκουμέντα της ΕΕ και ειδικά σε αυτά που αναφέρονται στην «καλή διακυβέρνηση» ο όρος «πολίτης» εμφανίζεται όλο και πιο σπάνια και ο όρος «ενδιαφερόμενο μέρος» που αναφέρεται σε επιχειρήσεις, ομίλους και οικονομικούς κλάδους, όλο και πιο συχνά. Ενώ μάλιστα η ομοσπονδοποίηση προχωρά με βήμα γοργό εκμεταλλευόμενη την κρίση όπως είχαν ονειρευτεί οι Hayek και Friedman, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δηλώνει ότι οι προϋποθέσεις για την ύπαρξη μια «δημοκρατικής» πολιτικής ένωσης είναι η «ελευθερία συμμετοχής στην αγορά, η προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και η τήρηση των συμβολαίων».[22]
Πρόκειται για μια «δημοκρατία» στην οποία η μονάδα που μαζί με τις άλλες μοιράζεται την κυριαρχία δεν είναι ο πολίτης (και δη ο εργαζόμενος πολίτης όπως επιδιώκει η αριστερά), αλλά οι εταιρείες και οι κεφαλαιούχοι ως τα «ενδιαφερόμενα μέρη». Πόσο άραγε απέχει αυτό από εκείνη τη δήλωση ευγνωμοσύνης του Γερμανού βιομήχανου Κrupp προς το Χίτλερ που «επέστρεψε τον εργάτη στο έθνος του, τον μετέτρεψε σε πειθαρχημένο στρατιώτη της εργασίας και συνεπώς σύντροφό μας» (σ.σ. σύντροφο των βιομηχάνων);
Ένας άλλος υποστηρικτής της ομοσπονδιακής διακυβέρνησης τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, ο George Soros, δεν κρύβει την ελιτίστικη αντίληψή του: «σήμερα η ιδέα για μεγαλύτερη συμμετοχή έχει γίνει της μόδας. Προσωπικά είμαι περισσότερο υπέρ των ελίτ».[23]  Ίσως εδώ να βρίσκεται η εξήγηση γιατί η ΕΕ δε σοκάρεται και τόσο από την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Στο κάτω-κάτω συμφωνούν μεταξύ τους ότι η μεγάλη μάζα των πολιτών θα πρέπει να είναι απλά άβουλοι ψηφοφόροι, καταναλωτές κι εργαζόμενοι χωρίς ενεργητική συμμετοχή στην πολιτική και οικονομική ζωή. Τα περισσότερα ακροδεξιά κόμματα εξάλλου δεν είναι καν υπέρ της εξόδου από το Ευρώ.
Στις ιδεολογίες αυτές της κυριαρχίας των καπιταλιστικών ελίτ, η Αριστερά πρέπει να αντιτάξει την πίστη ότι είναι δυνατόν να οικοδομηθεί μια δημοκρατία των εργαζομένων στην οποία οι άνθρωποι θα συναποφασίζουν ενεργά το πώς θα αξιοποιούν τα αποτελέσματα της εργασίας τους.  Η ρήξη με το ολιγαρχικό οικοδόμημα της ΕΕ είναι όρος απαραίτητος για μια πορεία στην κατεύθυνση αυτή.

[1] Δείτε πχ. τον ιστότοπο της Ευρωβουλευτή της ΝΔ, Ρόδης Κράτσαhttp://www.rodikratsa.eu/Category.asp?ID=99
[2] Γόνος αριστοκρατικής αυστριακής οικογένειας που διασταυρώθηκε τον 19ο αιώνα με τον φιλοβενετικό κρητικό οίκο των Καλλέργηδων.
[4] Παρ’όλ’αυτά, διατήρησε την κριτική του στον κοινοβουλευτισμό κηρύσσοντας τον εαυτό του οπαδό «νέο-αριστοκρατικώνν» αρχών. Katian Orluc «The Idea of Pan-Europe in the Interwar Years» in «Reflections on Europe: Defining a Political Order in Time and Space» edited by Hans-Åke Persson and Bo Stråth
[5] «Faire l’Europe» ή «réaliser l’Europe» στα γαλλικά. Το συναντάμε στον πολιτικό λόγο, σε γελοιογραφίες, αφίσες καμπάνιας κλπ. Δείγμα μιας αφίσας υπέρ της ΕΕ το 1992 https://fbcdn-sphotos-b-a.akamaihd.net/hphotos-ak-prn1/76414_10151337996957612_923140299_n.jpg
[6] Το κάλεσμα αυτό γινόταν με σκοπό τη στρατολόγηση Γάλλων φιλο-ναζιστών εθελοντών για να πολεμήσουν στο ανατολικό μέτωπο. Πηγή: Benjamin Landais, Aymeric Monville, Pierre Yaghlekdjian «L’idéologie européenne », éditions Aden 2008.
[7] Ιός της Ελευθεροτυπίας 2004: “ΟΙ ΝΕΟΙ ΒΑΛΤΙΚΟΙ ΜΑΣ ΕΤΑΙΡΟΙ, Από τα Ες-Ες στην Ε.Ε.”http://www.iospress.gr/ios2004/ios20040215a.htm
[8] European Parliament resolution of 2 April 2009 on European conscience and totalitarianismhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2009-0213+0+DOC+XML+V0//EN
[9] Αγγλικό απόσποσμα: “Europe will not be united unless it is able to form a common view of its history, recognises Nazism, Stalinism and fascist and Communist regimes as a common legacy and brings about an honest and thorough debate on their crimes in the past century”. Ελληνική μετάφραση: “η Ευρώπη δεν θα ενωθεί ποτέ αν δεν μπορέσει να καταλήξει σε κοινή θεώρηση της ιστορίας της, να αναγνωρίσει το ναζισμό, το σταλινισμό και τα φασιστικά και κομμουνιστικά καθεστώτα ως μέρος της κοινής ιστορίας της και αν δεν διεξαγάγει τίμιο και ουσιαστικό διάλογο για τα εγκλήματα των καθεστώτων αυτών κατά τον περασμένο αιώνα”http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2009-0213+0+DOC+XML+V0//EL
[10] Στο Κόκκινο: “Η σφαγή του Παρισιού” http://stokokkino.gr/article/2844/I-sfagi-tou-Parisiou
[12] Το #24 σε αυτή τη λίστα των εγκριθέντων προγραμμάτων για το 2013http://eacea.ec.europa.eu/citizenship./funding/2013/selection/documents/action4/rem-selected-2013.pdf
[14] Μια εικόνα, χίλιες λέξεις που λέμεhttp://en.wikipedia.org/wiki/File:M%C3%A4lestusm%C3%A4rk_Eesti_meestele.jpg
[15] FRA Opinion – 02/2013 Framework Decision on Racism and Xenophobia – Vienna, 15 October 2013  http://fra.europa.eu/sites/default/files/fra-opinion-2-2013-framework-decision-racism-xenophobia_en.pdf
[16] Cecilia Malmström, EU Commissioner responsible for Home Affairs, SPEECH/12/336, EU Initiatives to Tackle Extremism and De-radicalisation http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-12-336_en.htm
[18] Χριστίνα Βασιλάκη «Η θεωρία των δύο άκρων μεταναστεύει στο Ευρωκοινοβούλιο»http://www.thepressproject.gr/article/48223/I-theoria-ton-duo-akron-metanasteuei-sto-Eurokoinobou lio
Και http://www.europarl.europa.eu/ep-live/en/plenary/video?debate=1381328328954
[19] Νίκος Μπογιόπουλος «Κάτι λείπει από το “κάδρο”»http://www.enikos.gr/mpogiopoulos/180010,Kati_leipei_apo_to_kadro.html
[20] Mauve Carbonell «Des hommes à l’origine de l’Europe. Biographies des membres de la Haute Autorité de la CECA » http://afhe.ehess.fr/document.php?id=835
[21] Cédric Durand «Introduction: qu’est-ce que l’Europe» dans « En finir avec l’Europe», éditions La fabrique 2013 en citat Friedrich Hayek “The Economic Conditions of Interstate Federalism” (1939)
[22] Yiorgos Vassalos «European Commission expert groups: Damocles’ sword over democracy”, Juridikum 2013 http://mygranma.files.wordpress.com/2013/10/juridikum-1-2013-vassalos.pdf
[23] Nicolas Guilhot “Financiers, philanthropes” éditions Raison d’agir 2006


Από το blog Η ΛΕΣΧΗ ΤΗΣ ΑΝΥΠΟΤΑΚΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ