Την περίοδο αυτή η ελληνική δημόσια εκπαίδευση δέχεται ένα από τα χειρότερα και ισχυρότερα χτυπήματα που έχει δεχτεί από τις αρχές της δεκαετίας του ΄’90, από τότε δηλ. που άρχισαν να εφαρμόζονται οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, στοχεύοντας τα κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα των λαϊκών στρωμάτων. Το τωρινό χτύπημα δεν είναι άλλο από τις συγχωνεύσεις σχολείων σε συνδυασμό με μια καταιγίδα άλλων αντιεκπαιδευτικών μέτρων (κλείσιμο Ο.Ε.Δ.Β., προσπάθεια κατάργησης του έντυπου σχολικού βιβλίου, υπερβολικά μειωμένη χρηματοδότηση) επίσης με το χτύπημα του βιοτικού επιπέδου των εκπαιδευτικών και την προσπάθεια κρατικής χειραγώγησης του έργου τους (μέντορες , αυτοαξιολόγηση) Η επίθεση, όπως και στην υπόλοιπη κοινωνία, είναι στρατηγικού χαρακτήρα και στοχεύει στην αλλαγή των αρχών λειτουργίας της ελληνικής εκπαίδευσης, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μεταπολεμικά.
Μ’ έναν αμήχανο και προκλητικά ψευδή λόγο η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας θα ισχυριστεί ότι οι λόγοι των συγχωνεύσεων είναι παιδαγωγικοί, αντί να παραδεχτεί ότι αλήθεια αποτελεί το ακριβώς αντίθετο: τ’ αποτελέσματα των συγχωνεύσεων σχολείων είναι βαθιά αντιπαιδαγωγικά και ακραία αντικοινωνικά. Πίσω από το προκλητικό και μωρό ψέμα των παιδαγωγικών λόγων γίνεται προσπάθεια να συγκαλυφτεί μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα: όχι μόνο η τριτοβάθμια αλλά και η δευτεροβάθμια και η πρωτοβάθμια εκπαίδευση μπαίνουν όλο και πιο πολύ στον αστερισμό της βαρβαρότητας του Μνημονίου. Ο σκοπός αυτών των επιλογών της κυβέρνησης είναι να δημιουργηθεί ένα αγοραίο σχολείο κατά τα νεοφιλελεύθερα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της νεοσυντηρητικής Αμερικής , όπου η αγοραία λογική θα είναι όχι μόνο ορατή αλλά κυρίαρχη σε κάθε πλευρά της λειτουργίας του. Ένα σχολείο που θα λειτουργεί όχι μόνο για λογαριασμό της αγοράς αλλά και το ίδιο θα λειτουργεί με όρους αγοράς. Αυτό το σκοπό, αν και το ξεκίνησαν, δεν μπόρεσαν τον ολοκληρώσουν οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του 90 και του 2000.
Η παρούσα στιγμή κρίνεται κατάλληλη από πολιτική άποψη , καθώς η εφαρμογή της θεραπείας - σοκ στην ελληνική κοινωνία από το Παπανδρεϊκό ολοκληρωτικό κυβερνητικό μόρφωμα , με τη συναίνεση του υπόλοιπου αστικού πολιτικού σκηνικού , προσφέρει ευκαιρίες για το πλήρες ξεκλήρισμα της δημόσιας εκπαίδευσης. Το Μνημόνιο, όπως φαίνεται και από την τρίτη επικαιροποιημένη εκδοχή του, αφορά και την εκπαίδευση κατά τον ίδιο τρόπο που αφορά και τη δημόσια υγεία και τα κοινωνικά δικαιώματα. Θα πρέπει από την εκπαιδευτική διαδικασία να ξεθεμελιωθεί και το τελευταίο ίχνος κοινωνικής κατάκτησης.
Τα όποια υπολείμματα κοινωνικών κατακτήσεων υπάρχουν σήμερα στην εκπαίδευση εξέφραζαν ένα εκπαιδευτικό σύστημα μιας άλλης εποχής και έναν διαφορετικό συσχετισμό κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων από τον σημερινό. Η στρατηγική ήττα που διαμορφώθηκε για το εργατικό κίνημα τη δεκαετία του ’90 και του 2000 έγινε το εφαλτήριο για το τσάκισμα κάθε εργασιακού και κοινωνικού δικαιώματος και το πισωγύρισμα σε όλες τις πλευρές της ζωής. Σήμερα η κυβέρνηση Παπανδρέου διεξάγει έναν πρωτοφανή ταξικό πόλεμο ενάντια στον κόσμο της εργασίας, τσακίζοντας ότι ελάχιστο έχει απομείνει από δικαιώματα. Τον σέρνει με βίαιο τρόπο σ’ έναν εργασιακό και κοινωνικό Μεσαίωνα που θυμίζει την προ – Σικάγου εποχή. Αυτό το άθλιο μόρφωμα αχυράνθρωπων του χρηματιστικού κεφαλαίου και της διεθνούς τοκογλυφίας που φέρει τον τίτλο κυβέρνηση Παπανδρέου όχι μόνο δεν ενδιαφέρεται για τη στοιχειώδη επιβίωση των λαϊκών στρωμάτων αλλά έχει σκοπό να κανιβαλίσει , χωρίς όριο και χωρίς δισταγμό προκειμένου να εξυπηρετήσει την κερδοφορία του ελληνικού κεφαλαίου και την τοκογλυφική βουλιμία των γαλλογερμανικών τραπεζών.
Οι συγχωνεύσεις σχολείων αποτελούν έκφραση της εγκληματικής προσπάθειας να συρρικνωθεί το εκπαιδευτικό σύστημα προκειμένου να πάψει η χρηματοδότησή του , έστω και με τα ισχνά ποσοστά των τελευταίων χρόνων, ν’ αποτελεί πρόβλημα για τον κρατικό προϋπολογισμό. Όταν υπάρχει η ανάγκη χρηματοδότησης κοινωνικών αναγκών νεοφιλελεύθερη μυθολογία κάνει λόγο για σπάταλο κράτος που πρέπει να σταματήσει να υπάρχει. Ως σπατάλη κατανοούνται σήμερα και οι ελάχιστες δαπάνες για την εκπαίδευση. Με βάση τη λογική αυτή σταμάτησαν φέτος την ενισχυτική διδασκαλία , έκοψαν τις αποσπάσεις από τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας και τα σχολεία του εξωτερικού.
Το αποτέλεσμα θα είναι ένα σχολείο που από άποψη υλικοτεχνικών υποδομών θα θυμίζει τη δεκαετία του ’50. Ένα εντελώς υποτυπώδες σχολικό δίκτυο για την επαρχία , το οποίο θα έχει ως άμεση και σοβαρή συνέπεια την αύξηση της σχολικής διαρροής και από την άλλη δημιουργία σχολείων – μαμούθ που θα λειτουργούν ως αποθήκες ψυχών για μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Πλευρές αυτής της προσπάθειας για φθηνό σχολείο ήταν και η κατάργηση του Οργανισμού Σχολικών Βιβλίων και η προσπάθεια αντικατάστασης του έντυπου σχολικού βιβλίου από το ηλεκτρονικό. Το τελευταίο θα είναι πιο φθηνό ως μέσο διδασκαλίας αφού είτε θα το αγοράζουν οι γονείς ή και αν ακόμα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, η χρηματοδότησή του θ’ αποτελεί μια καλή ευκαιρία για επιχειρηματική δραστηριοποίηση και κερδοφορία για επιχειρήσεις πληροφορικής, πράγμα που δεν γίνονταν μέχρι σήμερα με τον Ο.Ε.Δ.Β.
Οι συγχωνεύσεις έρχονται να δημιουργήσουν το φθηνό σχολείο και να υποβαθμίσουν την εκπαιδευτική διαδικασία στις πιο κρίσιμες και ευαίσθητες πλευρές της. Από τις 16.000 σχολικές μονάδες που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα συγχωνεύτηκαν 1933 και κατέληξαν σε 877 νέα σχολεία. Κλείνουν έτσι 1056 σχολεία και αυτό είναι η αρχή , αφού για του χρόνου η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας αναγγέλλει νέο κύκλο συγχωνεύσεων. Από τα 1933 συγχωνευμένα σχολεία τα 1523 αφορούν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τα 410 τη δευτεροβάθμια. Μειώνονται κατά 2000 ίσως και περισσότερο οι οργανικές θέσεις στην εκπαίδευση. Όλα αυτά έχουν σοβαρές παιδαγωγικές και κοινωνικές συνέπειες μόνο σε αρνητική κατεύθυνση.
1.Δημιουργούνται πολυπληθή σχολεία από άποψη μαθητικού δυναμικού με λιγότερο εκπαιδευτικό προσωπικό. Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός απρόσωπου παιδαγωγικού περιβάλλοντος με μειωμένη ή εντελώς αδύνατη δυνατότητα πραγματικής επικοινωνίας ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τον μαθητή και ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τον γονιό. Στις διάφορες τάξεις και τμήματα του σχολείου συσσωρεύεται ένας μεγάλος αριθμός μαθητών με αποτέλεσμα την αδυναμία εξατομικευμένης διδασκαλίας για τις περιπτώσεις εκείνων των μαθητών που έχουν ανάγκη για κάτι τέτοιο. Τα πολυπληθή σχολεία έχουν αποδειχθεί εστίες μαθητικής παραβατικότητας , ειδικά αυτά των μεγάλων αστικών κέντρων. Είναι αμφίβολο αν μπορεί μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες να διατηρηθεί η αναλογία 1-25 μαθητές σε κάθε τμήμα για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και 1-25 συν 10% για τη δευτεροβάθμια, όπως υποστηρίζει η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας την ώρα μάλιστα που σε πολλά σχολεία ο αριθμός των αιθουσών δεν θα φτάνει να στεγάσει τα διάφορα τμήματα με βάση αυτούς τους αριθμούς. Ποιοι χώροι απομένουν για μια σειρά άλλες δραστηριότητες του σχολείου ; Βιβλιοθήκη , εργαστήριο φυσικών επιστημών, θεατρικές εκδηλώσεις , χώροι για το ολοήμερο σχολείο, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές , γυμναστήριο ; Όλα αυτά αποτελούν πολυτέλειες , σπατάλη ή στοιχειώδεις προϋποθέσεις λειτουργίας ενός σχολείου ;
2. Την παραπέρα χειροτέρευση των όρων εργασίας των εκπαιδευτικών σε πολλά επίπεδα. Από την υποβαθμισμένη καθημερινότητα μέσα σε κτίρια που ουσιαστικά στοιβάζονται ανθρώπινες ψυχές , οι δικές τους και των παιδιών μέχρι την αναγκαστική μετακίνησή τους σε άλλα σχολεία του ίδιου ή διαφορετικού νομού με αποτέλεσμα την αναστάτωση της προσωπικής και οικογενειακής τους ζωής. Την παραπέρα μείωση των διορισμών στην εκπαίδευση και την καταδίκη σε χρόνια ανεργία των πτυχιούχων ειδικά των Παιδαγωγικών Τμημάτων που η επαγγελματική απορρόφηση ήταν σχετικά εύκολη. Στου πτυχιούχους των καθηγητικών σχολών θα μεγαλώσει ακόμα περισσότερο τη χρόνια ανεργία τους. Όλα αυτά βέβαια για τους μαθητευόμενους μάγους του νεοφιλελευθερισμού στο Υπουργείο Παιδείας είναι ασφαλώς θετικά , αφού πολιτική τους επιδίωξη είναι η μεγάλη αριθμητική μείωση του εκπαιδευτικού σώματος , στα παλίσια της εξοικονόμησης πόρων που επιτάσσει η Τρόικα από την εκπαίδευση. Η δε αύξηση της ανεργίας τους είναι παντελώς αδιάφορη, ως μέλη ως ενός κυβερνητικού μορφώματος που στέκεται απόλυτα εχθρικά απέναντι σε κάθε κοινωνική ανάγκη και λαϊκή απαίτηση.
3. Τη χειροτέρευση της πρόσβασης στο σχολείο και για το μαθητή της επαρχίας και για το μαθητή των μεγάλων αστικών κέντρων. Τα μέχρι και δέκα χιλιόμετρα που θα πρέπει να διανύσει ο μαθητής δυο φορές καθημερινά θα πρέπει να συσχετισθούν με τις κυκλοφοριακές συνθήκες των μεγάλων αστικών κέντρων και με τις συνθήκες του οδικού δικτύου της επαρχίας, ειδικά κατά τη χειμερινή περίοδο. Έτσι οι μαθητές θα υποβάλλονται καθημερινά σε μια διπλή κόλαση. Οι μετακινήσεις θα παρουσιάσουν στην πορεία και άλλα προβλήματα καθώς ανατίθενται στου Καλλικρατικούς Δήμους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι υπερχρεωμένοι και ξεκινούν τη νέα πορεία τους με σημαντική μείωση των δαπανών τους. Είναι αμφίβολο αν οι περισσότεροι απ’ αυτούς θα μπορέσουν ν’ ανταποκριθούν σε πολυδάπανες καθημερινές μετακινήσεις μαθητών. Το πράγμα οδηγεί σε ανταποδοτικούς φόρους από την πλευρά των δήμων ή σε φορολόγηση των ίδιων των γονέων για τη μεταφορά των παιδιών τους. Η δυσκολία της πρόσβασης στο σχολείο έχει αναγνωριστεί από την κοινωνιολογική εκπαιδευτική έρευνα ως αιτία σχολικής διαρροής.
Όλα αυτά βέβαια για την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας είναι παντελώς αδιάφορα αφού οι στόχοι της πολιτικής που έχει χαράξει είναι απόλυτα ανταγωνιστικοί και εχθρικοί για το σύνολο της εργαζόμενης κοινωνικής πλειοψηφίας. Αποκλειστικότητα για το ΠΑΣΟΚ και την άθλια κυβέρνησή του έχει το συμφέρον του τοκογλύφου ν΄ συνεχίζει ν΄ απομυζά από τις σάρκες τις κοινωνίας τον παραγόμενο πλούτο , παρά αυτός ο πλούτος να διατίθενται για την κάλυψη βασικών κοινωνικών αναγκών. Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας όλο και περισσότερο ανακαλύπτει τη γοητεία των νεοφιλελευθέρων δογμάτων για την εκπαίδευση.Τα κουπόνια , η αγορά , η αποκέντρωση αποτελούν πλευρές μια ανιστόρητης και αντικοινωνικής θεώρησης του σχολείου και της κοινωνίας που κοινωνικά έχει χρεοκοπήσει , αφήνοντας πίσω της αμάθεια , κοινωνική αδικία και εξαθλίωση. Βέβαια τα νεοφιλελεύθερα δόγματα που προωθεί σήμερα η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας για αποκέντρωση, με την ένταξη των σχολείων στην τοπική αυτοδιοίκηση και για φόρτωση των εξόδων λειτουργίας του σχολείου στους γονείς δεν είναι καθόλου πρωτότυπα. Υπάρχει η ανάλογη ιστορική εμπειρία του 19ου αιώνα όπου η λειτουργία των δημοτικών σχολείων τότε αφέθηκε σε φτωχούς και εντελώς αδύναμους δήμους , οι οποίοι αδυνατούσαν ν’ ανταποκριθούν στοιχειωδώς στις απαιτήσεις τους. Η σχολική διαρροή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση παρέμεινε σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα σ’ όλο τον 19ο αιώνα, πάρα το γεγονός ότι από τη στιγμή(1834) της συγκρότησής της θεσμοθετήθηκε η υποχρεωτική φοίτηση στο δημοτικό. Το επίπεδο εκπαίδευσης εξαρτήθηκε άμεσα από την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του κάθε Δήμου και της δυνατότητας του ταμείου του να χρηματοδοτεί τα σχολεία του. Οι πιο φτωχοί , χωρίς οικονομική ανάπτυξη δήμοι απομονωμένων επαρχιακών περιοχών ήταν αυτοί που παρουσίασαν και το χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο. Η ιστορία της εκπαίδευσης όταν προσεγγίζεται κριτικά και πέρα από τις δεσμεύσεις των ευρωπαϊκών και άλλων κρατικών προγραμμάτων μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο κατανόησης της σύγχρονης πραγματικότητας.
ΧΡ. ΡΕΠΠΑΣ
1. Αναλυτικότερα Χρ. Τζήκας : (2010) Χρηματοδότηση της Εκπαίδευσης και πρόσβαση στο σχολείο: ένα παράδειγμα από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση του 19ου αιώνα, περ. Εκπαιδευτική Κοινότητα , 96, 2010, σελ. 23-31, εδώ 27-29
Υ.Γ. Αν οι μαθητευόμενοι μάγοι του νεοφιλελευθερισμού στο Υ.Π.ΔΜ.Θ ενδιαφέρονται έστω και στο ελάχιστο για τα αποτελέσματα της πολιτικής τους μπορεί η ιστορική εμπειρία του συστήματος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στον 19Ο αιώνα να τους διαφωτίσει σε τι είδους εκπαίδευση οδηγούν οι σύγχρονες πραγματικότητες της ‘’αποτελεσματικότητας’’ και της ‘’εξοικονόμησης πόρων’’ που οι ίδιοι μαζί με την Τρόικα σχεδιάζουν. Επ’ αυτού : Χρ. Τζήκας: (2010) Χρηματοδότηση της Εκπαίδευσης και πρόσβαση στο σχολείο: ένα παράδειγμα από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση του 19ου αιώνα περ. Εκπαιδευτική Κοινότητα , 96, 2010, σελ. 23-31, αλλά και για το είδος του εκπαιδευτικού που διαμορφώνουν οι μεταρρυθμίσεις τους και πάλι η ιστορική εμπειρία είναι διδακτική. Επ’ αυτού : Χαρ. Νούτσος : Προτείνω την απόλυσιν Η ιδεολογία της καθηγητικής ευθύνης το 19ο αιώνα στην Ελλάδα , εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2004 και Ι. Πυργιωτάκης , Δάσκαλοι και Κοινοβουλευτισμός στην Ελλάδα του 19Ου αιώνα, στο Ι. Πυργιωτάκης(1993):Η Οδύσσεια του Διδασκαλικού Επαγγέλματος, εκδ. Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, σελ. 87- 138
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου